რანი (ხუხა) ჭაბუკიანი
მე-8 სკოლაში სწავლობდა 1943-1954წწ. სკოლა დაამთავრა ოქროს მედლით.
მუშაობს საქართველოს სუბტროპიკული მეურნეობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორად, არის ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი.
ცხოვრობს ქ. ქუთაისში, სოლომონ I ქ. პირველი შეს. №3 (ქ. სოხუმი, თბილისის გამზ. 97, ბ. 46).
ჯერ კიდევ სოხუმში ცხოვრების 30 წლის მანძილზე არაერთხელ გამივლია მე-8 სკოლის წინ გელათისაკენ მიმავალ გზაზე სტუმრებთან ერთად; დღეს ეს შენობა უფრო მცირე მეჩვენება, ვიდრე ჩემი სწავლის პერიოდში; ეს გასაგებიცაა, რადგან არა თუ სკოლა, არამედ ქალაქიც, ქვეყანაც, სამყაროც პატარავდება ასაკის მომატებასთან ერთად, რადგან ყველაფერი გონების ჰორიზონტზეა დამოკიდებული, რომელიც თანდათან ფართოვდება. ყოველი გავლა აზრის ხმამაღლა გამოუთქმელად დაკავშირებულია ბავშვობის შთაბეჭდილებებთან, მახსენდება მეგობრები, ბურთის თამაში გაკვეთილებს შორის შესვენების პერიოდში, ცელქობა და მრავალი სხვა.
ძნელია გამოვყო რომელიმე მასწავლებელი, რადგან ისინი ბევრნი არიან და იცვლებოდნენ წლების მანძილზე. გარდა ამისა სკოლაში შესვლა ორ პერიოდად იყოფა; პირველი-როცა მეხსიერება ჯერ კიდევ სუსტია (თუმცა პირველ კლასში მერხზე დაჯდომა მახსოვს და მასწავლებელიც -მარიამ წიგნაძე, იქვე ცხოვრობდა სკოლასთან) და მეორე პერიოდი - ჭაბუკობა. ამ ბოლო პერიოდში გამოვყოფდი მათემატიკის (ეთერ ბურჯანაძე), ქართული ენისა და ლიტერატურის (ნინა ცირეკიძე), ისტორიის (ჟორა ტორაძე), რუსული ენის (დირექტორი ვანო ვაშაკიძე), მათემატიკის (არჩილ ბარდაველიძე), რომელმაც ერთხელ ისეთი სილა მითავაზა, იგი დღესაც მახსოვს.
განსაკუთრებით მინდა გამოვყო ეთერ ბურჯანაძე; როგორც ჩანს იგი ინსტიტუტის დამთავრებისთანავე დაინიშნა ჩვენი კლასის მათემატიკის მასწავლებლად მე-6 კლასში და შემდგომ წლებში არ მოგვშორებია, რადგან მანვე დაგვამთავრებინა საშუალო სკოლა; ჩვენ ყველანი შეყვარებულები ვიყავით ეთერი მასწავლებელზე, რომელიც სამწუხაროდ, არ დაოჯახებულა ისე გარდაიცვალა. მისი ძმისშვილი კუსუნია ბურჯანაძე ჩემი კარგი მეგობარია; იგი დიდი ხანია თბილისში ცხოვრობს და ყოველთვის დიდი სიყვარულით იხსენებს თავის მამიდას. განსაკუთრებული კურიოზები სწავლის პერიოდში, რომელსაც შეიძლებოდა რაიმე გავლენა მოეხდინა შემდგომ ჩემს ჩამოყალიბებაზე, არ მახსოვს.
სკოლის მეგობრებიდან რამდენიმე კაცი შემოვრჩით ქუთაისს; რომ არა აფხაზეთის კოლონიზაცია, მეც სოხუმში ვიცხოვრებდი, რომელსაც საოცრად შევეჩვიე და სხვა ქალაქში ცხოვრება ვერც კი წარმომედგინა. ამ მეგობრებიდან კარგი ურთიერთობა მაქვს ომარ ფრუიძესთან და თენგიზ დოღონაძესთან. (ორთავემ ჩემი ინსტიტუტი დაამთავრა-პირველმა პირველმა ტექნოლოგიის, ხოლო მეორემ მექანიზაციის ფაკულტეტი), და წლების მანძილზე იყვნენ წარმოება -დაწესებულებებში დირექტორები და მთავარი ინჟინრები. ერთ-ერთი ჩვენი მეგობარი აკაკი ბრეგაძე, რომელიც ლექსებს ჯერ კიდევ სკოლის პერიოდში წერდა, თბილისში ცხოვრობს. იგი ჟურნალ ,,ნაკადულის“ მთავარი რედაქტორი იყო, დღეს მთარგმნელობითი საქმიანობითაა დაკავებული. იშვიათად ვხვდები ჩემს თანაკლასელებს ჯიჯი ფურცხვანიძეს და გურამ გაბიძაშვილს.
უდიდეს პატივს ვცემ ჩემს სკოლას და მასწავლებლებს, რომლებმც ყველაფერი გააკეთეს, რათა ჩვენ მიგვეღო საჭირო ცოდნა. ამაში მაშინ დავრწმუნდი, როცა ინსტიტუტში დავიწყე მუშაობა და მეცნიერული საქმიანობა გადავწყვიტე. როგორც ასპირანტს და შემდგომში დოქტორანტს არ გამჭირვებია დაძაბული შემოქმედებითი მუშაობა თითქმის 25 წლის მანძილზე, საკანდიტატო (1970 წ.) და სადოქტორო (1989 წ.) დისერტაციებზე მუშაობის დროს.
მედლის მიღება სკოლაში ბუნდოვნად მახსოვს, მაგრამ მისი მნიშვნელობა მაშინ გავიგე, როცა უმაღლეს სასწავლებელში უგამოცდოდ ჩავირიცხე, თუმცა იმ სპეციალობაზე, რომელიც ძალიან მინდოდა (ხუროთმოძღვრების სპეციალობა) ვერ მოვხვდი და ამის შემდეგ ჩემთვის სულ ერთი იყო სად ვისწავლიდი; ერთი კი ფაქტია, რადგან ჩემთვის არასაინტერესო დარგში ამდენის გაკეთება შევძელი, ალბათ მეტს გავაკეთებდი, ჩემთვის საყვარელ სპეციალობაზე რომ ჩავრიცხულიყავი. თუმცა ასეთები საბჭოთა პერიოდში ბევრი ვიყავით.
გივი მიზანდარის ნამუშევრები
დაიბადა 1949 წლის 1 აგვისტოს ტყიბულის რაიონის სოფელ კიროვში
1967 წლიდან ჩართულია სპორტულ ცხოვრებაში, კერძოდ მშვილდოსნობაში. არის საქართველოს მრავალგზის ჩემპიონი, სსრ კავშირის (2 გზის), ევროპის (3 გზის), მსოფლიოს (2 გზის) და ოლიმპიური თამაშების ჩემპიონი. მრავალი საერთაშორისო შეხვედრის გამარჯვებული, სხვადასხვა კატეგორიის თასის მფლობელი, მსოფლიო და ოლიმპიური რეკორდების ავტორი. დაჯილდოვებულია ხალხთა მეგობრობის ორდენით, ოლიმპიური ორდენითა და ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენით.
დღევანდელ დღესავით მახსოვს პირველი მისვლა მე-8 საშუალო სკოლაში. მაშინ მე პატარა ბიჭი ვიყავი, რომელსაც უყვარდა ხატვა და თამაში. რა თქმა უნდა წიგნებიც ძალიან მიყვარდა და ეს ძირითადად დღევანდელი გადმოსახედიდან მე-8 სკოლის დამსახურებაც იყო, იქაური პედაგოგების მოთხოვნითა და დარიგებით უამრავი ლიტერატურა წავიკითხე, მათში ჩემი მხატვრობის პერსონაჟებსაც ვხედავდი და წაკითხვის შემდეგ ვასურათებდი. ასე დავხატე დონ-კიხოტ ლამანჩელი, სანჩო პანსა, დედოფალი მარგო, უთავო მხედარი და მრავალი სხვა. ზოგჯერ თვითონ წიგნების ავტორების სახე წარმომიდგებოდა. დანიელ დეფოს ,,რობინზონ კრუზო”-ში ხომ ყველა დახატული მყავდა თვით ველურებისა და თუთიყუშების ჩათვლით. წაკითხვის შემდეგ ამხანაგებს ვუჩვენებდი ჩემს ნამუშევრებს, მაშინ აზრად არ მომსვლია, რომ შემდეგ ჩემი პროფესია მხატვრობა იქნებოდა. ამას გართობის მიზნით თუ შინაგანი მოთხოვნილების შესაბამისად ვაკეთებდი. მიყვარდა მასწავლებლების გაკვირვებული სახეების ცქერა და მათგან ქების მოსმენა, – ,,ყოჩაღ გიზო! რა კარგად დაგიხატავს." მომწონდა ეს შეფასებები და კიდევ უფრო მონდომებით ვხატავდი.
1963 წ. 8 ივნისი. VII კლასი.
მარლენ (ომარ) ფრუიძე
მარლენ (ომარ) ფრუიძე
დაიბადა 1936 წლის 28 მარტს.
1943-1954 წწ. სწავლობდა ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ვერცხლის მედლით.
წლების განმავლობაში მუშაობდა სხვადასხვა სამშენებლო ორგანიზაციების ხელმძღვანელად. ეჭირა სერიოზული თანამდებობები.
ამჟამად არის სს „იბერია 21“-ის დამფუძნებელი.
ცხოვრობს ქ. ქუთაისში, ბათუმის ქ. №24.
ძალიან დიდი სურვილი მქონდა სკოლაში წასვლის, რადგან გამრავლების ტაბულა და რამდენიმე ლექსი ზეპირად ვიცოდი, მინდოდა „ჩემი ცოდნა“, რომელსაც მაშინ ასე ვთვლიდი, სკოლაში მიმეტანა.
მქონდა ასეთი შემთხვევა, ჩემი დეიდაშვილი ვებული გველესიანი, რომელიც ჩემზე უფროსი იყო წელიწადნახევრით, 1942 წელს შეიყვანეს სკოლაში. ჩემში იმდენად დიდი იყო სწავლის წყურვილი, მასთან ერთად მეც დავდიოდი. მეგონა, რომ სკოლის მოსწავლე ვიყავი, თურმე სიაშიც არ ვყოფილვარ. სანამ დიდი თოვლი არ ჩამოწვა, მანამ შევძელი სიარული, ხოლო შემდეგ იმდენად პატარა ვიყავი, ვეღარ ვიარე. იმ დროისათვის სასწავლებლად საფიჩხიის უბანში არსებულ სკოლაში დავდიოდი, რადგან ჩვენს სკოლაში (მე-8 საშუალო სკოლა) სამხედრო სამედიცინო დაწესებულება იყო გახსნილი (ე.წ. ჰოსპიტალი).
სკოლაში თითქმის ყველა მასწავლებელი საუკეთესო იყო, მაგრამ არ შემიძლია არ გამოვყო მათემატიკის მასწავლებელი ეთერ ბურჯანაძე. ჩვენს ჯგუფში შემოვიდა მე-4 კლასში, იმ წელს დაამთავრა ინსტიტუტი და სრულიად ახალგაზრდა ქალბატონი კოპლებიანი კაბით, შემოვიდა ჩვენთვის მათემატიკის სასწავლებლად, რომელიც აღარ წასულა ჩვენგან, ვიდრე სკოლა არ დავამთავრეთ. მან გვასწავლა მათემატიკა და ისიც ჩამოყალიბდა, როგორც საუკეთესო პედაგოგი. ამის შემდეგ თითქმის მთელი ჯგუფი მასთან დავრჩით უახლოეს მეგობრად იმ დიდ პატივისცემასთან და მორიდებასთან ერთად, რასაც ადგილი ჰქონდა ჩვენს შორის. ერთხელ ახალ წელს ვესტუმრეთ სახლში, ვიქნებოდით 7-8 ახალგაზრდა, დატრიალდა ეთერი მასწავლებელი, გაგვიწყო სუფრა და გამოიკვეთა, რომ არ ჰქონდა სახლში საკმაო რაოდენობის პური, გამოვიდა მოსატანად (მარტო ცხოვრობდა სახლში მოხუც დედასთან ერთად) მის მოსვლამდე ჩვენ საცივი მშვენივრად მივირთვით ხაჭაპურზე და ტორტთან ერთად. რომ შემოვიდა პურით ხელში და ნახა საცივი აღარ იყო, უნდა გენახათ მისი კმაყოფილებით გაბადრული სახე და თავისთვის ჩაილაპარაკა: როგორი კარგები ხართ და როგორ გამახარეთო.
სკოლის მეგობრებიდან ახლა ძალიან ცოტანი ვართ დარჩენილნი, მაგრამ არ შემიძლია არ მოვიგონო აწ გარდაცვლილი თამაზ ფურცელაძე და ზურაბ ბაკურაძე, რომლებმაც ოქროს მედალზე დაამთავრეს სკოლა და კარგი სამეურნეო მუშაკი ზურაბ გაბრიაძე. თამაზმა მოასწრო თავისი პიროვნების წარმოჩენა. ქალაქში სხვადასხვა მაღალ თანამდებობაზე მუშაობდა, მაგრამ ზურაბი (ტახო) კი სრულიად ახალგაზრდა წავიდა ამ ქვეყნიდან და ვერ მოასწრო თავისი სათქმელის თქმა. დიდი სიყვარული მაკავშირებდა და დღესაც იგივე გრძნობით ვარ გამსჭვალული აკაკი ბრეგაძის მიმართ, რომელიც ჩამოყალიბდა კარგ მთარგმნელად, ცხოვრობს თბილისში და ნათარგმნი აქვს ტოლსტოი, ჩეხოვი და სხვა ცნობილი მწერლები. სიყვარულით ვიხსენებ ასევე ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორს, პროფესორ ხუხა ჭაბუკიანს, კარგ ინჟინერს თენგიზ დოღონაძეს, კარგ მეგობარსა და მასპინძელს გურამ გაბიძაშვილს და სხვებს. ნუ მიწყენენ დანარჩენები, თუ ყველა ვერ დავასახელე.
მე ვარ ჩემი სკოლის გამოუსწორებელი ფანი. ვამაყობ, რომ მაქვს დამთავრებული მე-8 საშუალო სკოლა, რომელსაც აქვს საუკეთესო ტრადიცია და მინდა ეხლანდელმა პედაგოგიურმა კოლექტივმა ის სახელი და დიდება, რაც წლების მანძილზე ჩამოუყალიბდა ჩემს სკოლას, კიდევ უფრო თვალსაჩინო გახადოს.
როდესაც სკოლა მედალზე დავამთავრე, არ ვიქნები მართალი, რომ არ ვთქვა - მსიამოვნებდა და მეამაყებოდა. მაგრამ ჩემმა მედალმა შემდგომ უფრო დიდი სამსახური გამიწია, როდესაც მამა გავხდი, ჩემს ბავშვს საწოლის თავთან ჰქონდა მედალი მიმაგრებული და ცდილობდა მამისთვის ეჯობნა და ასეც მოხდა: მე ავიღე ვერცხლის მედალი, მან კი ოქროსი. ეხლა ორივე მედალი ჩემს შვილიშვილებს ომარიკოს და თემუკას აქვს საწოლის თავთან მიმაგრებული და ცდილობენ არ ჩამორჩნენ ბაბუს და დედას.
აკაკი ბრეგაძე
დაიბადა ქუთაისში 1935 წლის 1 ივნისს.
1954 წელს ოქროს მედლით დაამთავრა ქუთაისის ვაჟთა მე-8 სკოლა. ამავე წელს ჩაირიცხა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფილოლოგიის ფაკულტეტზე. სწავლა დაასრულა 1959 წელს.
„პატივს ვცემ თანამედროვე საჯარო სკოლას, ქუთაისის მე-8 სკოლას, რამეთუ აქ ჩამოვყალიბდი პიროვნებად. ვუსურვებ მის მასწავლებლებს ჩემი თაობის მასწავლებლებზე უკეთესნი ყოფილიყვნენ და უკეთესი ქართველობა დაეზარდოთ. ეს იქნება დიდი მამულიშვილობის გამოვლინება.“
აკაკი ბრეგაძე
1960 წლიდან მუშაობას იწყებს საბავშვო და ახალგაზრდობის ლიტერატურის სახელმწიფო გამომცემლობა „ნაკადულში“, სადაც დღესაც მუშაობს. თითქმის ნახევარი საუკუნეა ემსახურება ქართული წიგნის გამოცემის საქმეს; დიდი ამაგი დასდო ცალკეული წიგნების თუ ბიბლიოთეკის გამოცემას. მათ შორის ქართული პოეზიის ჩვიდმეტტომეულს (იყო ამ გამოცემის უცვლელი რედაქტორი), ქართული მწერლობის ოცდაათტომეულს (იყო ამ გამოცემის ერთ-ერთი ინიციატორი).
ლიტერატურულ მოღვაწეობას იწყებს 1955 წლიდან. ერთ-ერთმა პირველმა თარგმნა ცნობილი რუსი მწერლის ივანე ბუნინის ნაწარმოებები (მათ შორის „ლიკა“ 1961 წელს). ასევე პირველმა თარგმნა შვედი მწერლის ავგუსტ სტრინდბერგის პიესები: „მამა“ („საბჭოთა ხელოვნება“, 1984წ.), „მოჩვენებათა სონატა“ („ცისკარი“, 1990წ.), „ფრეკენ იულია“ („თეატრი და ცხოვრება“, 1991წ.), „ერიკ XIV“, თარგმნა და დაბეჭდა ლ. ტოლსტოის, თ. დოსტოევსკის, ლ. ანდრეევის მოთხრობები, ა.პუშკინის მთელი მხატვრული პროზა (1977წ. 1983 წ. 2006წ.), ა. ტოლსტოის ტრილოგია „გზანი წამებისანი“ (1984 -1985წწ.), „ემიგრანტები“ (1988წ.), „ნევზოროვის თავგადასავალი“ (1988წ.) კობო აბეს „ ქალი ქვიშაში“ (1978წ.) , ქენძაბურო ოეს, „დაგვიანებული ახალგაზრდობა“, სელმა ლაგერლოფის „საგა იოსტა ბერლინგზე“ (2007წ.), ჩ. აიტმატოვის „საქონდაქრე“ (2005წ.), მ. პასტერნაკის „ექიმი ჟივაგო“ (2004წ.), ა. დიუმას, ე. ოჟეშკოს, მ. სელიმოვიჩის, ჟ. ამადუს და სხვათა რომანები.
მთარგმნელობით მოღვაწეობაში გაწეული წვლილისათვის 2004 წელს მიენიჭა ივანე მაჩაბლის პრემია.
1989 წლის 10 აპრილს დატოვა კომპარტიის რიგები, კომუნისტური რეჟიმის მიერ ამავე წლის 9 აპრილს რუსთაველის გამზირზე მთავრობის სახლის წინ ქართველი ხალხის მასობრივი ხოცვა-ჟლეტის გამო, ხოლო 1992 წელს მწერალთა კავშირის რიგები - მაშინდელ მწერალთა კავშირთან მისი მრწამსის შეუთავსებლობის გამო.
ამ საუკუნის პირველ წლებში, როცა ათასი მიზეზის გამო დიდად შეყოვნდა საბავშვო წიგნების გამოცემა და ჩვენს ბავშვებს სულიერი საზრდო მოაკლდათ, თავისი ოჯახის წევრებთან ერთად თავს იდო პატრიოტულ-შემეცნებითი დამოუკიდებელი საბავშვო გაზეთის „ციცინათელას“ გამოცემა (გაზეთი გამოდის 1995 წლის აგვისტოდან). 2000 წლიდან ასევე ოჯახის წევრებთან ერთად ბეჭდავს პატრიოტულ-შემეცნებითი კრებულების (საბავშვო წიგნების) სერიას, რომელსაც ჰქვია „საკითხავნი ყმაწვილთათვის“.
ამ სერიით უკვე გამოსცა 18 ტომი და განზრახული აქვს 30 ტომამდე შეავსოს გამოცემა. 2007 წლიდან წამოიწყო ურთულესი საქმე - გამოცემა ახალი მრავალტომეულისა, რომელსაც ჰქვია „მწიგნობრობა ქართული“. გამოცემა მოიცავს რამდენიმე მონაკვეთს. ესენია: 1. ხალხური სიტყვიერება, 2. სასულიერო მწერლობა , 3. საერო მწერლობა, 4. საისტორიო მწერლობა, 5. ფილოსოფიური მწერლობა, 6. სამართლის ძეგლები, 7. მემუარები, 8. სამოგზაურო მწერლობა. ჯერჯერობით გამოსულია 6 ტომი.
თითქოს აკაკი ბრეგაძე XIX საუკუნის დიდ მოღვაწეთა კვალზე მოვიდა. დიახ, თუ ვინმეზე ითქმის, პირველ რიგში სწორედ ბატონ აკაკიზე ითქმის, რომ ის აგრძელებს ქართველ სამოციანელთა დიდ ტრადიციებს: არ იქნება გადაჭარბება, თუ ვიტყვით, რომ თავისი საქმით იგი პირდაპირი მემკვიდრეა დიდი იაკობ გოგებაშვილის, მისი სულის ამაღორძინებელი.
ლადო მინაშვილი
აკაკი ბრეგაძე თავისი ენერგიით, მუხლჩაუხრელი შრომით გვაგონებს XIX საუკუნის იმ დიდ სამოციანელებს, რომლებიც ნათელ ნიჭთან ერთად გამოირჩეოდნენ, გალაკტიონის თქმით „მძლავრი, ღონიერი მშრომელის ტემპერამენტით“. აკაკი ბრეგაძე ამ დიდებულ წინაპართა ღირსეული მემკვიდრეა.
იუზა ევგენიძე
ერთი მოაზროვნე გვმოძღვრავდა: ჭეშმარიტი საყმაწვილო ქმნილება სწორედ ისაა, რომელსაც დიდებიც დიდი ინტერესით ეცნობიან, თუ ამ ფორმულას ბატონი აკაკი ბრეგაძის მიერ შედგენილ საბავშვო კრებულს მივუყენებთ, დავადგენთ, „გამოჩენილ ადამიანთა ცხოვრების ეპიზოდები„ (2008წ.) ნებისმიერი ასაკის ადამიანისთვის საამოდ საკითხავი პატრიოტული გზნებით გამსჭვალული წიგნია.
მურმან თავდიშვილი
ჩვენი სკოლების დაწყებით კლასებში ძალზე პოპულარულია გაზეთი „ციცინათელა“. თვეში ერთხელ, როგორც კარგ საჩუქარს, ისე ელიან ჩვენი პატარები მის ახალ ნომერს.
ვილენ მარდალეიშვილი
ბატონო აკაკი, თქვენ ბრძანდებით ჭეშმარიტი ქომაგი ქართული მადლიანი სიტყვისა, ემსახურებით ქართული სულიერების გადარჩენისა და აღორძინების საქმეს. გმადლობთ!
ჟურნალ „ ფუძის“ რედაქცია
თენგიზ დოღონაძე
1943-1954 წწ. სწავლობდა ქუთაისის №8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ოქროს მედლით.
ცხოვრობს ქ. ქუთაისში, დიმიტრი თავდადებულის ქ. №23.
არის შ.პ.ს „ბარეული“-ის დამფუძნებელი.
სკოლაში მისვლის წინ ძალიან ცუდი განწყობა მქონდა, ვინაიდან ჩემი საბუთები არ მიიღეს, რადგან 8 წელი არ შემსრულებოდა (დაბადებული ვარ 1935 წლის 4 ნოემბერს) შემდეგ ვთხოვეთ მაშინდელი განათლების განყოფილების გამგეს, ბ-ნ კაკო კოპალაძეს და სწავლას შევუდექი 5 ნოემბრიდან. მასწავლებლები ყველანი კარგი გვყავდა (ერთმანეთზე უკეთესები), მაგრამ მათ შორის გამოვარჩევდი მათემატიკის მასწავლებელს ქ-ნ ეთერ ბურჯანაძეს. ის ინსტიტუტიდან მე-4 კლასში მოვიდა ჩვენთან და დამთავრებამდე გვასწავლიდა. ერთხელ ერთ-ერთი ფოტოგრაფის ვიტრინაში ვნახე მისი სურათი, მოვიპარე და სანამ სკოლას დავამთავრებდი, თან ვატარებდი.
სკოლაში ძალიან ბევრი მეგობარი მყავდა. გავიხსენებ რამდენიმე მათგანს: ზურაბ ბაკურაძე, ნოდარ დეისაძე, ლევან ფურცხვანიძე, გივი ურუშაძე, ზურაბ გაბრიაძე, გია ღოღობერიძე (უკვე გარდაცვლილები არიან), რანი (ხუხა) ჭაბუკიანი, ომარ ფრუიძე, გურამ გაბიძაშვილი, და სხვები.
ხუხა (რანი) ჭაბუკიანი ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი (წლების განმავლობაში მუშაობდა საქართველოს სუბტროპიკული ინსტიტუტის პრორექტორად).
დიდ პატივისცემას გამოვხატავ №8 საჯარო სკოლისადმი. თითქმის ყოველდღე მიწევს მასთან გავლა, რაც დიდ სიამოვნებას მანიჭებს. რაც შეეხება პედაგოგთა დღევანდელ შემადგენლობას, დიდი მოწიწებით ვესალმები ყოველი შეხვედრისას. ვუსურვებ მათ ჯანმრთელობას, კარგად ყოფნას და მრავალი თაობის აღზრდას.
რაც შეეხება ჩემს ყოფილ პედაგოგებს, თუ არ ვცდები, ცოცხალი მხოლოდ პროფესორი-მრავალი წიგნის ავტორი 88 წლის სიმონ არველაძეა.
სკოლა დავამთავრე ოქროს მედალზე, რამაც საშუალება მომცა გასაუბრებით მოვწყობილიყავი უმაღლეს სასწავლებელში, რომელიც წარმატებით დავამთავრე და მის შემდეგ დღემდე ვმუშაობ მრეწველობის სხვადასხვა სფეროში.
ზურაბ დავითის ძე გაბრიაძე
მადლობა მინდა ვუთხრა მე-8 სკოლის პედკოლექტივსა და მის ხელმძღვანელს ბატონ რეზო სირბილაძეს ამ შესანიშნავი ღონისძიების ჩაფიქრებისათვის.
ვცხოვრობდი ლექტორთა საერთო საცხოვრებელში, I საშუალო სკოლის შენობის გაგრძელებაზე (ყოფ. ლუქსემბურგის ქუჩის 15-ში) ამჟამად რუსთაველის ქ. №7.
პირველი დაწყებითი განათლება ვაჟთა I საშუალო სკოლაში მივიღე. ჩემმა ოჯახმა შეიცვალა საცხოვრებელი ადგილი და მე მომიწია I სკოლიდან ვაჟთა მე-8 სკოლაში გადასვლა. ეს იყო 1948 წელი.
ინსტიტუტის დამთავრების დღიდან ვმუშაობდი სხვადასხვა საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე. ამჟამად ვარ საზოგადოება „ბაღისკიდის“ აღმასრულებელი დირექტორი.
სკოლიდან სკოლაში გადასვლა არ არის ადვილი, ტოვებ ძველ მეგობრებს, იძენ ახალს... მივდიოდი მე-8 სკოლაში და ფეხები უკან მრჩებოდა. ვფიქრობდი, როგორ მიმიღებენ, მაგრამ მისვლისთანავე შემეცვალა განწყობა. ბიჭებმა კარგად მიმიღეს, მალე დავმეგობრდით კიდეც.
დიდია მასწავლებლის პასუხისმგებლობა და მოვალეობა ქვეყნისა და მოზარდი თაობის წინაშე. მე პედაგოგის ოჯახში ვიზრდებოდი და კარგად ვიცი, თუ რა ტიტანურ შრომას ეწევა თითოეული პედაგოგი, მოზარდი თაობის აღზრდის საქმეში. თუ რამ კარგია ჩემში, ეს მათი დამსახურებაა. ქედს ვიხრი მათ წინაშე.
ჩემი საყვარელი მასწავლებლები იყვნენ: ეთერ ბურჯანაძე, ჟორა ტორაძე და უაღრესად განათლებული, დიდებული პიროვნება სიმონ არველაძე, რომელიც დღესაც აქტიურად აგრძელებს ცხოვრებას.
საზოგადოება „ბაღისკიდის“ გამგეობის წევრთა ერთი ნაწილი.
სხედან (მარცხნიდან): ბენია თხილავა, თენგიზ დოღონაძე, ოტია იოსელიანი.
დგანან (მარცხნიდან): ლევან როხვაძე, ჩიტო ბუზიაშვილი, ნუგზარ მჭედლიშვილი,
მოსე ბალუაშვილი, ზურაბ გაბრიაძე, გურამ ყურაშვილი, ვაჟა ჯაფარიძე.
მეგობრებიდან გამოვყოფ ზურა ბაკურაძეს, ლეო ფურცხვანიძეს, ნოდარ დეისაძეს, თამაზ ფურცელაძეს, რომლებიც დღეს აღარ არიან ჩვენს გვერდით. დღესაც ვმეგობრობ ომარ ფრუიძესთან, თენგიზ დოღონაძესთან, ხუხა ჭაბუკიანთან, კაკო ბრეგაძესთან, ჟორა კუბლაშვილთან, გურამ გაბიძაშვილთან. ვაჟთა მე-8 სკოლის ღირსეული და საამაყო შვილია ჩემი მეგობარი რეზო ჭეიშვილი.
მინდა გავიხსენო პატარა ამბავი, სკოლა 7 ნოემბრისთვის ემზადებოდა. ეწყობოდა ე.წ. „მარშიროვკები“, გამოგვქონდა ლოზუნგები და გაისმოდა ჩვენი ომახიანი „ვაშა“. ერთი ასეთი ვარჯიშის დროს, ერთმა მოსწავლემ, ჩვენი რიგებიდან წამოიძახა-„გაუმარჯოს მე-8 სკოლის გაუთხოვარ პედაგოგებს“, ამას მოჰყვა ჩვენი „ვაშა“. ატყდა სიცილი, მართლაც ბევრი გაუთხოვარი მასწავლებელი იყო სკოლაში. ბევრი იცინეს, მაგრამ დირექტორმა მაინც გადაწყვიტა, დაესაჯა ის, ვინც გაიძახოდა მე ვიყავი, მე ვიყავიო.
ხშირად მიწევს ჩემს მშობლიურ სკოლასთან გავლა, რადგან ჩემი სოფელი-ძუყნური ტყიბულის რაიონში მდებარეობს. ამ გზით მივდივარ სოფელში. როცა სკოლას ვუახლოვდები, ვანელებ მანქანის სიჩქარეს და ჩემს გვერდით მსხდომთ ვეუბნები-ეს ჩემი საყვარელი სკოლაა.
ერთხელ კიდევ მინდა გამოვხატო მადლიერება მე-8 სკოლის პედაგოგიური კოლექტივისადმი და სკოლის ხელმძღვანელის რეზო სირბილაძის მიმართ. სამწუხაროდ არ ვიცნობ ამ სკოლის ახალგაზრდა პედაგოგებს. მხოლოდ კარგად ვიცნობ ერთს, ჩემს საუკეთესო მეზობელს, კარგ ადამიანს, არაჩვეულებრივ დიასახლისს, მჯერა, რომ იგი კარგი მასწავლებელიც იქნება. ეს არის ქალბატონი ნანა ვარდოსანიძე-ყიფიანი.
გივი მიზანდარი
საქართველოს დამსახურებული მხატვარი, პროფესორი გივი მიზანდარი სამოციანელთა წარმომადგენელია.
იგი დაიბადა 1932 წელს ქ. ქუთაისში.
1956 წელს დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემია.
1960-1963 წლებში გივი მიზანდარი მიწვეული იყო ვიეტნამში ქ. ჰანოის სამხატვრო ინსტიტუტში. დაბრუნების შემდეგ, 1964 წლიდან მუშაობს თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. 1968-70 წლებში გივი მიზანდარი კვლავ მიიწვიეს კამბოჯის სამეფო ხელოვნების უნივერსიტეტში, როგორც პროფესორი, სახვითი ხელოვნების
ფაკულტეტის დეკანი. პარალელურად გივი მიზანდარი სამხატვრო აკადემიის სპორტული კლუბის ხელმძღვანელია. წარსულში ითვლებოდა პოპულარულ მოკრივედ. შემდეგ კი საწყალოსნო-სანაოსნო ტურისტული სპორტით იყო გატაცებული.
იგი იყო მრავალი გამოფენის მონაწილე სხვადასხვა ქვეყნებში. მისი ნამუშევრები ამშვენებენ პოლონეთს, ვიეტნამს, კამბოჯას, უნგრეთს, აშშ-ს, ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებს. �ბატონი ნანა ვარდოსანიძე-ყიფიანი.
გივი მიზანდარის პერსონალური გამოფენები მოეწყო როგორც საქართველოში, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც.
დავიწყებ იმით, რომ მე-8 სკოლაში ვსწავლობდი გასული საუკუნის პირველ ნახევარში და ვსწავლობდი ძალიან ცოტა ხანს, თუმცა ამ დროს დიდი სიყვარულით და პატივისცემით ვიხსენებ. მაშინ ამ სკოლის დირექტორი იყო ბატონი ვალიკო თუმანიშვილი, პიროვნება, რომელიც ქუთაისის კი არა, მთელი საქართველოს კოლორიტი იყო.
გივი მიზანდარის ნამუშევრები
მასწავლებლებიდან მახსოვს ქართული ენის მშვენიერი მასწავლებელი ქალბატონი ჩიტორელიძე, თუმცა აქვე აღვნიშნავ, რომ სკოლის იშვიათი სტუმარი ვიყავი და მხოლოდ იმიტომ, რომ ვმუშაობდი სხვადასხვა მშენებლობებზე.
ფაქტიურად მე-6 კლასიდან უკვე დამოუკიდებელ ცხოვრებას ვეწეოდი. საშუალო სკოლის დამთავრებამდე ჩემი ძირითადი სამუშაო იყო ქუთაისის ახალი თეატრის მშენებლობა, სადაც ქვაზე ვჭრიდი ჩუქურთმებს (ძალიან ვიყავი გატაცებული სპორტით, რომ არა ხელოვნება, ნამდვილად პროფესიონალი სპორტსმენი გავხდებოდი).
ქუთაისის დრამატული თეატრის ფასადს დიდი კოლონები ამშვენებს და ამ კოლონის ორი კაპიტელი ჩემი ხელითაა გამოთლილი, მისი სიმაღლე მახსოვს 1,80 სანტიმეტრია.
ფასადის მეორე სართულზე, შუა კარებს, (რომელიც უფრო ფანჯრის მოვალეობას ასრულებს) დიდი მოცულობის რამდენიმე მეტრის სიგრძის ორნამენტი-ჩუქურთმა ამშვენებს, ისიც ჩემი „საკუთრებაა“ და მრავალი სხვა.
დაახლოებით ოთხი წელი ვიმუშავე ამ თეატრის მშენებლობაზე.
იყო შემთხვევა, რომ მასწავლებლებიც მოსულან მშენებლობაზე ჩემი ნამუშევრების თუ მუშაობის პროცესის სანახავად, რაც ჩემში დიდ სიამაყესა და სიხარულს იწვევდა.
იქ მუშაობის გამო ხშირად ვაცდენდი სკოლის გაკვეთილებს. სიმართლეს თუ ვიტყვი, ალბათ ამიტომაც იყო, რომ ქუთაისის თითქმის ყველა სკოლა მოვიარე.
ქუთაისის თეატრის ფასადი და მთლიანად შენობა ქვით არის მოპირკეთებული. მშენებლობის პროცესში ქვის სამუშაოების ზედამხედველი და ერთადერთი ხელმძღვანელი იყო მწვანეყვავილელი დიომიდე მამრიკაშვილი.
დიომიდე მამრიკაშვილთან ძალიან ახლო მეგობრობა მქონდა, მიუხედავად ჩვენი ასაკობრივი განსხვავებისა. მაშინ ამ მეგობრობით ვამაყობდი და და დღესაც მეამაყება, ვინაიდან დიომიდე მამრიკაშვილი არა მარტო ქვის კარგი ოსტატი იყო, არამედ 3-გზის კავალერი იყო ოქროს ჯვრისა (რუსეთის ყველაზე დიდი სამეფო ჯილდო), რომელიც მან გმირობისათვის პირველ მსოფლიო ომში დაიმსახურა, მაშინ მთელ რუსეთის სამეფო ტერიტორიაზე ასეთი გმირი რამდენიმე პიროვნება იყო.
დიახ, ეს უაღრესად არაჩვეულებრივი ადამიანი დიომიდე მამრიკაშვილი ქუთაისელი მწვანეყვავილელი იყო, თქვენს სკოლასთან არც ისე შორს ცხოვრობდა და დღეს ქუთაისში შეიძლება ითქვას, ძალიან ცოტა ვინმემ იცის, მისი ცხოვრების და ისტორიის შესახებ.
სწორედ მისდამი პატივისცემამ განაპირობა ასე გაგრძელებული წერილის მოწერა.
ბოლოს, მინდა გისურვოთ, თქვენს ურთულეს საქმეში დიდი ნებისყოფა და წარმატებები - კარგი ადამიანების გამოძერწვა აღსაზრდელებიდან.
ზაურ დვალი
დაიბადა: 1939 წლის 25 მაისს.
1946-57 წწ. - სწავლობდა მე-8 საშუალო სკოლაში.
ცხოვრობს: ქ. ქუთაისში, ბურჯანაძის ქ. №14.
პროფესიით: ინჟინერ-მექანიკოსი.
სამუშაო გამოცდილება:
1959-1961 წწ. - ქუთაისის საავტომობილო ქარხანა. ელ. მონტიორი.
1961 წ. - ქუთაისის პურ-პროდუქტების ბაზა.
1961-1963 წწ. - სსბ „პროექტხელსაწყო“. დისპეტჩერი.
1963-1966 წწ. - სამხედრო სავალდებულო სამსახური.
1966 წლიდან
საპენსიო ასაკამდე - სსბ „პროექტხელსაწყო“-ში ინჟინერი;
რამდენიმე გამოგონების ავტორი.
მიღებული აქვს სამთავრობო ჯილდო „შრომითი
წარჩინებისათვის“.
ოჯახური მდგომარეობა:
მეუღლე - მანანა მიზანდარი-დვალი.
შვილები - ვალერიანი და ირაკლი.
ჩემი მასწავლებლები იყვნენ: თამარ ჩაგელიშვილი, რაისა ჭირაქაძე, ვასილ კისკეიძე, არჩილ ბარდაველიძე, ნუჩიკო ვასაძე, ანტიკა თუმანიშვილი, ვენერა ღვინეფაძე, ნინა ბაბადოღლი, ნოე ალავიძე, თინა ბოჭორიშვილი.
მასწავლებლებიდან განსაკუთრებით დიდი სითბოთი მახსენდება ქართულის მასწავლებელი - თამარ ჩაგელიშვილი, რომელმაც შემაყვარა ქართული ლიტერატურა და საერთოდ წიგნი; რაისა ჭირაქაძე დამამახსოვრდა მისი მომთხოვნელობით და ობიექტურობით; ვასილ კისკეიძის გაკვეთილზე ბუზის გაფრენას გაიგონებდი, ისეთი სიჩუმე იყო. როდესაც ის ხსნიდა გაკვეთილს საქართველოს ისტორიის შესახებ, საინტერესო ამბებს ჩაურთავდა ხოლმე თხრობაში, ამიტომ ყველა სულგანაბული ვუსმენდით.
მე-8 სკოლამ ჩემზე დიდი გავლენა მოახდინა. ჩემი აზრით, მაშინდელი პედკოლექტივი ახალგაზრდობის ჩამოყალიბებაში ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა. ყველა მასწავლებელი დიდი სიყვარულით მაგონდება ხოლმე. მე პირადად ვფიქრობ, რომ ყველა მერვესკოლელი მოსწავლე ვალში ვართ ჩვენი სკოლის წინაშე.
ახლანდელ მე-8 საჯარო სკოლის კოლექტივს, მის პედაგოგიურ შემადგენლობას კარგად არ ვიცნობ, მაგრამ ყველას ვუსურვებ ჯანმრთელობას, ხანგრძლივ სიცოცხლეს, რათა ბევრი კარგი და სასახელო ახალგაზრდა აღეზარდოთ ჩვენი ქვეყნისათვის.
ავთანდილ ბერეჩიკიძე
1944-1955 წლებში სწავლობდა მე-8 სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ვერცხლის მედლით.
ამჟამად მუშაობს საქართველოს სუბტროპიკული მეურნეობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დეპარტამენტის უფროსად, არის ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, სრული პროფესორი, საქართველოს ეკოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, მინიჭებული აქვს ემერიტუსის საპატიო წოდება.
ცხოვრობს ქ. ქუთაისში, წერეთლის ქ. N54.
სკოლაში მისვლის წინ ჩემი განწყობა იყო სასიამოვნო. დატვირთული შრომით, სიხარულით, წარმატებებით. სწავლის დამთავრების ბოლო წლები იყო საკმაოდ რთული, დიდი დრო მიჰქონდა თემებზე მუშაობას საჯარო და სასკოლო ბიბლიოთეკებში. ნაყოფიერი იყო სკოლისა და პიონერთა სასახლის სხვადასხვა წრეებში მუშაობა, კომკავშირულ ორგანიზაციაში საქმიანობა.
მომწონდა ყველა მასწავლებელი, ისინი ყველაფერს აკეთებდნენ ჩვენი აღზრდა-განათლებისათვის; გამორჩეულად მიყვარდა წლების განმავლობაში ჩვენი კლასის დამრიგებელი ეთერ ბურჯანაძე, რომელმაც საკმაოდ მაღალ დონეზე გვასწავლა მათემატიკა, განსაკუთრებულ პატივს ვცემდი სკოლის დირექტორს ბატონ ვანო ვაშაკიძეს.
მედალოსნების წერითი ნაშრომები სამინისტროში იგზავნებოდა. 1955 წელი ნაშრომების მკაცრი შემოწმების წელი იყო. ამ წელს ქუთაისის ყველა სკოლიდან დაამტკიცეს მხოლოდ ორი ოქროს მედალი. მეც ქართულ ენაში ნიშანი სამიანზე ჩამომიყვანეს და მედალი აღარ მეძლეოდა. მახსოვს სკოლის დირექტორის შეწუხებული სახე, რომელმაც შეგვატყობინა, რომ ჩვენი სკოლის არც ერთ მოსწავლეს მედალი არ მიეცმოდა. მან მიხმო და მირჩია სამინისტროში წასვლა და გამოცდის განმეორებით ჩაბარება. სამინისტროში საგნის გადაბარების ნება დამრთეს . ქ. თბილისის მაშინდელ N47 სკოლაში ჩატარდა ხელახალი გამოცდა. მახსოვს დავწერე თემა: ე. ნინოშვილის „გლეხთა ტიპები“. შემატყობინეს, რომ მომცეს ვერცხლის მედალი ე.ი. ნაშრომში დამიწერეს შეფასება „კარგი“. მახსოვს გახარებული პედაგოგების შეხვედრა.
არც ერთი ჩვენი თანაკლასელი ცუდ საქციელში შემჩნეული არ ყოფილა. ჩემი საუკეთესო მეგობრები იყვნენ: ცნობილი ინჟინერ-მშენებელი ზაურ გვენეტაძე, პროფესორი იუზა ცოციაშვილი (ამჟამად მოღვაწეობს აშშ.), ინჟინერ-მექანიკოსი ზერო ცინცაძე, ჟურნალისტი აკაკი ბრეგაძე, ინჟინერი თენგიზ დოღონაძე, ტარიელ სილაგავა, ბადური ჯანაშია, ჯუმბერ ბეროძე, ბაქარ ბაქრაძე, სპორტსმენი გივი ჭლიკაძე, ექიმი რომან ლაბაძე და სხვ.
მე-8 საჯარო სკოლა არის გამორჩეული, დიდი გამოცდილების მქონე სასწავლო დაწესებულება, რომელსაც დიდ პატივს ვცემ. შევეცდები ხელი შევუწყო მის განვითარებას ხაზვისა და კომპიუტერული გრაფიკის, შრომითი სპეციალობების სწავლის საქმეში.
სკოლამ მომცა საფუძვლიანი საწყისი განათლება, რამაც განაპირობა ჩემი შემდგომი წარმატებები.
თემურ ჟღენტი
პედაგოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს განათლების მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილი წევრი-აკადემიკოსი.
დაიბადა 1942 წლის 22 თებერვალს.
1948 - 1958 წლებში სწავლობდა ქუთაისის №8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ოქროს მედალზე.
1958-1963 წლებში ვსწავლობდი ქუთაისის პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტზე, რომლის დამთავრების შემდეგ იქვე დამტოვეს ლაბორანტად ისტორიის კათედრაზე.
1964 წელს საცხოვრებლად გადავედი თბილისში და მუშაობა დავიწყე პიონერთა და მოსწავლეთა რესპუბლიკურ სასახლეში პედაგოგად.
1965 -1974 წლებში ვმუშაობდი გათავისუფლებულ კომკავშირულ სამუშაოზე (რაიონული კომიტეტი, საქალაქო კომიტეტი, საქ. ალკკ ცენტრალური კომიტეტი).
1974 წლიდან მუშაობა დავიწყე საქართველოს განათლების სამინისტროს სამმართველოს უფროსად, ხოლო 1976 წლიდან ესთეტიკური აღზრდის რესპუბლიკური ცენტრის დირექტორად.
1977 წელს დავინიშნე პიონერთა და მოსწავლეთა რესპუბლიკური სასახლის დირექტორად, სადაც ვმუშაობდი 1987 წლამდე.
1987 წელს ამირჩიეს საქართველოს პროფკავშირების სპორტული საზოგადოება „შევარდენის“ რესპუბლიკური საბჭოს თავმჯდომარედ.
1988-1992 წლებში ვიყავი თბილისის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო აკადემიური თეატრის გენერალური დირექტორი.
1992-1993 წლებში ჩემს მეგობრებთან ერთად საფუძველი ჩავუყარე საქართველოში კულტურის სახელმწიფო ინსტიტუტის (შემდგომში უნივერსიტეტის) შექმნას, რომლის რექტორად არჩეული ვიყავი სამჯერ (1993-2007 წ.წ.).
2008 წელს გავედი პენსიაზე, ხოლო 2009 წლიდან ვმუშაობ კერძო, „გურამ თავართქილაძის უნივერსიტეტში“ ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის დეკანად.
საკანდიდატო დისერტაცია დავიცავი 1985 წელს, სადოქტორო 2002 წელს.
ვარ საქართველოს დამსახურებული მასწავლებელი, იაკობ გოგებაშვილის მედლისა და პრემიის ლაურეატი, ღირსების ორდენის კავალერი.
ჩემი სკოლა, ჩემი ყველაზე დიდი საოცრება, მთელი ჩემი ცხოვრების „ოქროს ხანაა“, რომელიც მხოლოდ მოგონებებში დარჩა და არასოდეს გამეორდება.
ახლაც თვალწინ მიდგას ჩემი სკოლის შენობა, მისი ეზო, საყვარელი მასწავლებლები, დაუვიწყარი კლასები, ხელშეუხებელი ბავშვობა და სიყმაწვილე.
სკოლაში ნაადრევად შემიყვანეს, თუმცა წერა-კითხვა უკვე კარგად ვიცოდი. ყოველივე ამას ვუმადლოდი ჩემს ბებიას-უკეთილშობილეს ქალბატონს ქსენია ჟღენტს, რომელმაც გამზარდა და ცხოვრებაშიც დამაკვალიანა.
ძალიან კარგად მახსოვს ჩემი პირველი დირექტორი ვალიკო თუმანიშვილი, რომელმაც საოცრად დიდი გავლენა იქონია ჩემზე. ასევე ძალზე თბილად ვიგონებ მეორე დირექტორს ივანე ვაშაკიძეს კეთილ, საქმიან, საჭიროების შემთხვევაში კი პრინციპულ ადამიანს.
არასოდეს დამავიწყდება ზედა კლასებში ჩვენი დამრიგებელი, არაჩვეულებრივად ლამაზი და მომხიბვლელი ქალბატონი ეთერ ბურჯანაძე.
სხვა მასწავლებლებს შეგნებულად არ ვასახელებ (თუმცა უმრავლესობა ძალზე საინტერესო პედაგოგი და პიროვნება იყო), ვინაიდან რომელიმე მათგანის გვარ-სახელის გამორჩენის შემთხვევაში მართალი არ ვიქნები მათი ნათელი ხსოვნის წინაშე.
სტუდენტობის პერიოდში ხშირად ვხვდებოდი ჩემს თანაკლასელებს, თუმცა შემდეგ ეს შეხვედრები იშვიათობად იქცა და სამწუხაროდ დავშორდით ერთმანეთს. დღემდე არ მასვენებს მათზე ფიქრი, მე ისინი გულწრფელად მენატრებიან. ამ დანაკლისს ნაწილობრივ მივსებს ხშირი კონტაქტები იმ კლასელებთან, რომლებიც ამჟამად თბილისში ცხოვრობენ. ესენია: კუსუნა ბურჯანაძე, თენგიზ თუმანიშვილი, ზიგა ხეცურიანი. მათთან შეხვედრა ყოველთვის იწყება და მთავრდება იმ საოცარი მოგონებებით, რაც გადაგვხდენია სკოლაში სწავლის პერიოდში.
გულწრფელად მინდა მივმართო ახლანდელ თაობას: გიყვარდეთ ერთმანეთი, გიყვარდეთ თქვენი სკოლა და მასწავლებლები, ისწავლეთ კარგად, რათა ღირსეულად გამოადგეთ თქვენ ხალხს და სამშობლოს.
მამულს დაგილოცავთ ჩემო ჭაბუკებო, გფარავდეთ ღმერთი!
რევაზ გიორგაძე
დაიბადა 1948 წლის 2 თებერვალს.
1955-1966 წლებში სწავლობდა ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ოქროს მედლით.
ცხოვრობს - ქ. თბილისი, ბალანჩივაძის ქუჩა, კ. 22, ბ. 68.
არის ქართულ-შვეიცარულ შპს „ართანას“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი.
განათლება:
• 1955-1966 წწ. - ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლა.
• 1966-1971 წწ. - საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი, სამშენებლო ფაკულტეტი, სპეციალობა - სამოქალაქო და სამრეწველო მშენებლობა. (წითელი დიპლომი)
• 1972-1976 წწ. -საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ასპირანტურა. სპეციალობა - სამშენებლო მექანიკა.
• 1974-1975 წწ. -საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მეორადი ფაკულტეტი გერმანული ენის სპეციალობით.
• 1978 წ. მოსკოვის საინჟინრო-სამშენებლო ინსტიტუტი. ტექნიკის მეცნიერებათა კანდიდატი.
• 1987-1988 წწ. - საკავშირო დაუსწრებელი საინჟინრო-სამშენებლო ინსტიტუტის დოქტურანტურა.
სამუშაო გამოცდილება:
• 1971-1991წწ. - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ა. რაზმაძის სახელობის თბილისის მათემატიკის ინსტიტუტი. სხვადასხვა დროს უფროსი ლაბორანტი, უფროსი ინჟინერი, ტექნოლოგიური სექტორის გამგე, უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი.
• 1972-1995 წწ. - სასწავლო ლექციების და პრაქტიკული მეცადინეობების კურსი საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო მექანიკის და თეორიული მექანიკის კათედრებზე.
• 1991-1995 წწ. - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის კ. ზავრიევის სახელობის სამშენებლო მექანიკის და სეისმომედეგობის ინსტიტუტი, უფროსი მეცნიერ თანამშრომელი.
• 1995-1997 წწ. - საქართველოს საუნივერსიტეტო სამეცნიერო-ტექნიკური პოტენციალის რეალიზაციის საპრეზიდენტო პროგრამის სახელმწიფო კოორდინატორი.
• 1997-1998 წწ. - ქართულ-შვეიცარული ერთობლივი კომპანიის „კავკასიის სამშენებლო მასალების“ გენერალური დირექტორი.
• 1998-2002 წწ. - მსოფლიოში უმსხვილესი ცემენტის მწარმოებელი კომპანიის „Hოლდერბანკ“-ის კონსულტანტი სამხრეთ კავკასიაში.
• „2002 წლიდან ვარ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და დაფუძნების დღიდან ვხელმძღვანელობ ქართულ-შვეიცარულ შპს „ართანას“, რომელიც თელავის რაიონში მევენახეობით არის დაკავებული. ამავდროულად ვარ ხელმძღვანელი საქველმოქმედო ფონდისა, რომელიც ნიჭიერ ახალგაზრდა ქართველ ხელოვანებს აჯილდოვებს სახელობითი პრემიებით და ზრუნავს მათი პროფესიული დონის შემდგომ ამაღლებაზე.
სტატიები და სახელმძღვანელოები:
• 21 სამეცნიერო სტატია.
• 3 სახელმძღვანელო.
მოგონებები:
სკოლამდე იყო ქუთაისის №5 საბავშვო ბაღი. ერთი სული მქონდა როდის დავამთავრებდი მას და წავიდოდი სკოლაში. ეს ოცნება დიდხანს გამიგრძელდა: ჩემმა მშობლებმა გადაწყვიტეს, რომ უფრო უპრიანი იქნებოდა სკოლაში შვიდწლინახევრის შევსულიყავი, ვიდრე ექვსწლინახევრის და საბავშვო ბაღის უფროს კლასში "ჩამტოვეს". იმ ერთმა წელმაც როგორც იყო გაირბინა და 1955 წლის 1 სექტემბერს ფეხი შევდგი ქ. ქუთაისის მერვე საშუალო სკოლაში. რატომღაც ამ სკოლაში №5 საბავშვო ბაღიდან არავინ მოსულა და მე 1955 წლის 1 სექტემბერს გავიცანი ჩემი თანაკლასელები, რომლებთან მეგობრობაში გავატარე ჩემი ბავშვობა, ყრმობა, ახალგაზრდობა და სიჭარმაგე. სამწუხაროდ, რამდენიმე ებრაელი თანაკლასელის (რომლებიც ისრაელში წავიდნენ საცხოვრებლად) გზა-კვალი დავკარგე, ზოგიერთმა კი საერთოდ დაგვტოვა და სასუფეველში დაიმკვიდრა ადგილი. ცოტაღა დავრჩით, თუმცა ვინც დავრჩით, ვცდილობთ არ დავკარგოთ ბავშვობაში დაწყებული მეგობრობა.
მე და ჩემი თაობა სკოლაში, არა მარტო დავდიოდით, არამედ ვსწავლობდით კიდეც და მართლაც, რომ ხარისხიანად ვსწავლობდით. შესანიშნავი პედაგოგები გვასწავლიდნენ. მე გეოგრაფიას დედაჩემი, ქალბატონი შურა ჩიტიანი მასწავლიდა და ამით (ყოველ შემთხვევაში ჩემი დღევანდელი გადასახედიდან) ალბათ ყველაფერია ნათქვამი. ცხადია, დაუვიწყარია პირველი მასწავლებელი, ქალბატონი სონია ჟღენტი, რომელმაც ქართული ანბანი შეგვასწავლა და ყველა სხვა მასწავლებელი, რომლებთანაც ჩვენ პირველ რიგში კონკრეტულ საგანს, შემდეგ კი მეგობრობას და ცხოვრების ანა-ბანას ვსწავლობდით. უდიდესი პატივისცემით გავიხსენებდი მათემატიკის მასწავლებელს ბატონ არჩილ ბარდაველიძეს, უდიდეს პროფესიონალს, რომელსაც ჰქონდა საოცარი უნარი მარტივად, ხშირად ლამაზი იუმორითაც მიეტანა მოსწავლემდე თავისი სათქმელი. მაგონდება ასეთი ეპიზოდი: წილადის განმარტება ერთ-ერთმა ჩვენმა თანაკლასელმა კარგად ვერ გაიგო და რამდენიმეჯერ სთხოვა მასწავლებელს განმარტების გამეორება. ორი-სამი უშედეგო ცდის შემდეგ არჩილ მასწავლებელმა დაჭრა მის ხელთ შემთხვევით აღმოჩენილი ვაშლი და ასე ნაწილებად დაჭრილი ვაშლით გააგებინა მოსწავლეს თუ რა არის წილადი. თუმცა იქვე უკმაყოფილომ ჩაილაპარაკა: გენაცვალე ასე ყოველ გაკვეთილზე მე შენ ვაშლები თუ გიჭერი, დამრჩებიან შვილები უხილოდო... არ დამავიწყდება არჩილ მასწავლებლის გაბრწყინებული თვალები, როცა მე მას 1971 წელს ვახარე, რომ ჩემს მიღებას ა. რაზმაძის სახელობის თბილისის მათემატიკის ინსტიტუტში, ინსტიტუტის მაშინდელი დირექტორი აკადემიკოსი ნიკო მუსხელიშვილი აწერდა ხელს... ბატონი არჩილი მე, შემდგომ საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში ჩემი პედაგოგიური მოღვაწეობის პერიოდშიც თვალწინ მედგა, როგორც თავისი საქმის შესანიშნავი პროფესიონალი. დიდი სიყვარულით გავიხსენებდი ჩვენს დამრიგებელს ქალბატონ ვენერა ღვინეფაძეს, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელს ქალბატონ მერი ვაშაკიძეს, ქიმია-ბიოლოგიის მასწავლებელს ქალბატონ მარო ბარქაიას – უშვილოს, მაგრამ მართლაც რომ მრავალი ბავშვის აღმზრდელს, გერმანული ენის მასწავლებლებს, ქალბატონებს ლუბა კორძაძეს და ნარგიზ რიჟინაშვილს, ვასო კისკეიძეს, მიშა ღვალაძეს, გივი ჭლიკაძეს.... მგონი არც ერთი ცოცხალი აღარ არის. აღარ არიან აღარც თანაკლასელები - თამილა გიორგაძე, რუსუდან იმნაძე, მალვინა სოფრომაძე, არჩილ ბეგალიშვილი, მერაბ ობოლაძე... აღარ არიან, თუმცა სამარადისოდ ცოცხლობენ ჩვენს გულებში.
ჩემი მოსწავლეობის დროს მე-8 სკოლა ერთ-ერთი გამორჩეული სკოლა იყო. ამ პერიოდში იგი ნიჭიერი პედაგოგების წყალობით წარმატებებს აღწევდა სპორტში, მოსწავლეთა თვითშემოქმედებით და რესპუბლიკურ ოლიმპიადებზე.
იმედი მინდა გამოვთქვა, რომ საქართველო წარმატებით გაივლის თავისუფლებისაკენ მიმავალ გზას, მაჭარი დადუღდება და ყველა მიხვდება, რომ ახალი, ძლიერი და წარმატებული ქვეყნის აშენება მხოლოდ ეროვნულ ტრადიციებზე აღზრდილ და თანამედროვე აზროვნებით აღჭურვილ ახალ თაობას ხელეწიფება და რაკი ასეთი თაობა სკოლამ უნდა აღზარდოს, შეიძლება ვიფიქროთ, რომ როგორიც გვექნება სკოლა, ისეთივე ქვეყნის აშენებას შევძლებთ...
ვიმედოვნებ, ჩემი მშობლიური სკოლა, ქვეყნის აღმშენებელი ახალი თაობის ღირსეული აღმზრდელი იქნება...
მაგული წულაია
1955-1966 წლებში სწავლობდა ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ოქროს მედალზე.
1968 წელს ჩაირიცხა ნალჩიკის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტზე. 1974 წელს თავისუფალი განაწილების დიპლომით დაბრუნდა ქუთაისში.
1974 წელს ინტერნატურა გაიარა მედსანნაწილში, მთავარი ექიმის ბატონი ო. ჩხობაძის ინიციატივით დატოვეს სტაციონარში ექიმად, პარალელურად მუშაობდა სასწრაფო სამედიცინო დახმარების საკოორდინაციო ცენტრ-„03“-ში. 1980 წელს მედიცინის მუშაკებს შორის ჩატარებულ კონკურსში, როგორც გამარჯვებული გუნდის კაპიტანი, კომკავშირის საქალაქო კომიტეტის მიერ, დაჯილდოვდა საზღვარგარეთის უფასო საგზურით და იქედან დაბრუნებული, შემდეგ მთავარი ექიმის ბატონი ზ. ძოძუაშვილის ინიციატივით, დაინიშნა „03“-ის მთავარი ექიმის მოადგილედ სამკურნალო დარგში. 1989-91 წლებში იყო სასწრაფო სამედიცინო დახმარების საავადმყოფო-პოლიკლინიკური გაერთიანების მთავარი ექიმის მოადგილე სასწრაფო დახმარების დარგში, ანუ სასწრაფო დახმარების უშუალო ხელმძღვანელი. ამჟამად არის დირექტორის მოადგილე სამკურნალო დარგში.
ცხოვრობს ქუთაისში, ჭავჭავაძის 22/13. ბავშვობა გაატარა მწვანეყვავილას უბანში, გელათის ქუჩაზე №118-ში.
დავიბადე 1948 წლის 14 ნოემბერს მარტვილის რაიონის სოფელ ბანძაში, იმხანად ახალგაზრდა და შემდეგ კი ცნობილი და დამსახურებული ექიმების - ჟენია და კაკო წულაიების ოჯახში.
ქუთაისელი ბებია გაიანე მახათაძე 9 თვემდე იქ მზრდიდა, შემდეგ კი წამომიყვანეს ჩემს დედისეულ ოჯახში, სადაც ცხოვრობდნენ ჩემი დეიდა და ამ ოჯახში ზედსიძედ შემოსული ბიძა-ვერიკო და ალიოშა ფორჩხიძეები, რომლებიც ასაკობრივი სხვაობის გამო, ჩემი დედის გამზრდელებიც იყვნენ, რადგან თავიანთი სამი შვილი ჩვილობის ასაკშივე ჰყავდათ გარდაცვლილნი, მზე და მთვარე ჩემზე ამოსდიოდათ, მეც მშობლების ტოლფასად მიყვარდნენ ისინი.
პირველ სექტემბერს, რადგან 7 წლისა არ ვიყავი, სკოლაში არ მღებულობდნენ. „გაფრინდა“ დეიდაჩემი ბანძაში და გადარია მამაჩემი „ბაღანა თუ ჩამორჩა მის ტოლებს, დარდით მოგვიკვდება, ამიტომ გავუკეთოთ ყალბი დაბადების მოწმობა. მის სიკვდილს ჩვენი პატიმრობა და მისი კლასში ჩარიცხვა გვერჩიოსო“. - ჰოდა ხელოვნურად შემისრულეს 7 წელი! - კარგი მოსწავლე გამოვდექი, ახლა ახალი ამბავი ჩაიტანა დეიდაჩემმა „ბავშვი სხლავსო და გზა-კვალი არ ავუბნიოთო სოფელში სწავლით, თან პატარასაც უფრო მიხედავთო“ - და ასე შევრჩი ქუთაისს სოფლელი გოგონა. არადა ბანძის სკოლას უამრავი პროფესორ-აკადემიკოსი ჰყავს გაზრდილი. ჩემი დაც მადონა წულაიაც იქ გაიზარდა, ცხოვრობს თბილისში, არის ფილოლოგი და აქვს ღირსეული ოჯახი.
ჩემი მეუღლე ჯუმბერ კვანტალიანი,- გამოჩენილი ქართველი მოკრივე, ქუთაისის კოლორიტი პიროვნება, საბჭოთა კავშირის ნაკრების წევრი, ჩვენი ქვეყნის, ასევე ხალხთა სპარტაკიადების და საერთაშორისო ტურნირების მრავალგზის ჩემპიონი და პრიზიორი იყო. იგი წლების მანძილზე გახლდათ საქორწილო სახლის დირექტორი.
ჯუმბერ კვანტალიანმა საკმაოდ ტემბრიანი სიტყვა თქვა ქართული კრივის ისტორიაში. უყვარდა მთელ ქალაქს და პატივს სცემდა მთელი საქართველო.
მყავს ტყუპი ქალ-ვაჟი დაოჯახებულები, უმაღლესი განათლებით ლაშა და ნათია კვანტალიანები და სამი შვილიშვილი ნიაკო კვანტალიანი, მერაბ და ლილე ვახტანგაძეები. კარგი რძალი ია ლოსაბერიძე და შესანიშნავი სიძე თომა ვახტანგაძე.
ჩემი პირველი მასწავლებელი გახლდათ სონია (ქსენია) ჟღენტი,-ჩემი ბავშვობის ტკბილი მოგონება-მოხუცი, შაოსანი, უსათნოესი ქალბატონი, რომელიც ერთადერთი გარდაცვლილი შვილის ორი ობოლიდან ერთ-ერთს დამოუკიდებლად ზრდიდა და ღირსეულ მოქალაქედაც ჩამოაყალიბა - თეიმურაზ ჟღენტი, ჩვენი სკოლის მედალოსანი, პედაგოგიურის კურსდამთავრებული, ცეკას ერთ-ერთი პრესტიჟული განყოფილების გამგე, განათლების მინისტრის მოადგილე, თბილისის პიონერთა სასახლის დირექტორი, ცნობილი ქუთაისელი მოცეკვავის - ვიოლეტა სახვაძის მეუღლე.
მახსოვს შავ დაფაზე თეთრი ცარცით სონია მასწავლებლის დამჭკნარი ხელით მოხაზული „აი ია“. იქედან დაიწყო ჩემთვის სამყაროს შეცნობის არსი, ის დღე გახდა ჩემთვის საერთოდ სიცოცხლის და ასევე მასწავლებლის შეფასების კრიტერიუმი.
მაგული წულაია და ვენერა ღვინეფაძე
ჩემს სკოლას ამშვენებდნენ ისეთი პედაგოგები, რომლებიც მე პირადად არასოდეს მასწავლიდნენ, მაგრამ მაინც რატომღაც ჩემს სიმპატიებად რჩებოდნენ და ვგრძნობდი, რომ არც ისინი იყვნენ ჩემდამი გულგრილნი. ესენი გახლდნენ ზურაბ მოდებაძე, რაჟდენ მშვენიერაძე, ჩაგუ საჯაია, თამაზ მეძველია - ახალგაზრდა სასწავლო ნაწილი, პედაგოგიური ინსტიტუტის რექტორის-პროფესორ კონსტანტინე მეძველიას ვაჟი, ღირსეული ოჯახის შვილი, ასევე კოტე მაჭავარიანი, იაშა კაჭკაჭიშვილი, ნინა ლომთაძე, ნინა ბაბადოღლი, გერმანულის მასწავლებელი ლუბა კორძაძე, გულნარა ჯანელიძე, ნელი ღაჭავა, ნარგიზა რიჟინაშვილი, ლილი კაკიტელაშვილი, რომელმაც „ვერ გვასწავლა მერხზე ჯდომა და ფიზიკას რას გვასწავლიდა“, თუმცა მშვენივრად გვასწავლა. . . “
პედაგოგის სახეებს ასახავდნენ სასწავლო ნაწილის გამგეები - რაისა ჭირაქაძე და ნუჩიკო ვასაძე - დიდი აკაკი ვასაძის და, რომელიც ერთხელ ოლიმპიადისათვის მზადების პერიოდში სკოლაში გვესტუმრა და ჩემი წაკითხული „საქართველო“ მოისმინა, უცებ დაიყვირა: „კარგი ხარ! მაგრამ შუბლი გახსენი!“ და თან შუბლზე ხელი მტკიცა. მთელი ცხოვრება მეამაყებოდა, რომ საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტმა ხელი მტკიცა!
სკოლაში ძალიან კარგად ვსწავლობდი, ჩემი კლასის დამრიგებელი რვა წლის განმავლობაში გახლდათ ვენერა ღვინეფაძე, რომელიც ხან „მოტიკტიკე საათს“ მადარებდა, ხან „წრუწუნას“ მიწოდებდა. ბოლომდე გვქონდა ურთიერთობები, ჩვენი ერთმანეთზე სხვადასხვა წლებში მიწერილი წერილები გაზეთ „ქუთაისში“ გამოქვეყნდა სათაურით „ორი წერილი სიყვარულზე“. ის გაუთხოვარი ქალი იყო და როდესაც სკოლას ვამთავრებდით, პატარა ლელა იშვილა, თუმცა მისი თვალების დახუჭვა მაინც მე მარგუნა ღმერთმა. . .
აქტიური ბავშვი ვიყავი, კარგი დეკლამატორი, ოლიმპიადის მუდმივი კონფერანსიე, ხელწერა ლამაზი მქონდა, ამიტომ სულ აქტივში ვიყავი გაერთიანებული არა მარტო სკოლის, არამედ ქალაქის მასშტაბით.
ჩვენს კლასს სხვა სკოლის ბავშვებთან ვამეგობრებდი, ვაწყობდი შეხვედრებს, შეჯიბრებებს, კონცერტებს.
ერთი ღონისძიების მოწყობას დავამთავრებდი, მეორის მომზადებას ვიწყებდი, ამიტომ დეიდაჩემი სულ „წკეპლით სახლში მოყვანას“ მპირდებოდა, თუმცა ამისათვის ვერასოდეს ვერ მიმეტებდა.
ჩვენი დამრიგებელი - ვენერა ღვინეფაძე რუსულის პედაგოგი იყო და რუსულის კაბინეტიც ჩვენს საკლასო ოთახში ჰქონდა მოწყობილი. მთელი კედლები დაფარული იყო ე.წ. „ვენერას ტაბლიცებით“. სულ თავს დაგვტრიალებდა, ყველა ჩვენი საიდუმლო იცოდა, ჩვენს სულებს სხვადასხვა გზით ეფერებოდა, თითოეულ ჩვენს ნიშანს დახედავდა. თითოეული ჩვენგანის ოჯახის სატკივარიც კი იცოდა, თუმცა . . .
დასვენებაზე ჩამოვხსნიდით „ვენერას ტაბლიცებს“ და დავახვევდით ანუ „ანსამბლის დუდუკებად“ ვაქცევდით, თავუკუღმა გადმობრუნებული ტრაპეციის ფორმის ხის სანაგვე ყუთზე „მომღერალი“ შემოდგებოდა და ასე ყოველ დასვენებაზე იწყებოდა „მუსიკალური ანსამბლის“ კონცერტი, რაზეც მე ლექსი დავწერე:
სანაგვე ყუთი სცენაა
სოლისტის სამღერალია,
ტაბლიცები გვაქვს დუდუკად,
ცოცხი გიტარად გვარგია!
მისამღერად აქვთ „ფამფორა“
უბნის მეძავი ერთია,
გადასაკეცი მერხი კი
გახლავთ ორკესტრის ღმერთია!
სოლისტად სოსოს გია ცვლის,
„ფიგაროს“ მომღერალია,
კონცერტს ყოველთვის ხელს უშლის,
სკოლის სამრეკლოს ზარია!
ორკესტრის ხმებში ზანზარებს,
პიანინოც და დაირაც,
ტაში დასცხეს და სასწრაფოდ
აცეკვეს რეზო და ირა!
ცეკვა „ძუნკური“ სრულდება,
ხელს ვინ შეგვიშლის ამაში!
მასწავლებელთა შემოსვლით,
წყდება ცეკვა და თამაში!
შემდეგ დასვენებაზე გლოვის იმიტაციას ვაწყობდით:
არჩილ „კუსა“ ბეგალიშვილი „გაჩიკინდებოდა“ (სხვათა შორის მართლაც ძალიან ახალგაზრდა გარდაიცვალა) აიყვანდა ოთხი კაცი ხელში, წინ პუშკინის სურათი „მიუძღოდა“ და „მიასვენებდნენ“ დერეფანში. უკან მე მივყვებოდი თმებგაწეწილი - მეგრული მოთქმა-გოდებით, რომელსაც ძალიან სასაცილოდ ვანსახიერებდი. უკან კი კლასის პროცესია მოგვყვებოდა, მიშა ღვალაძის „ქოთნის ყვავილები“ სრულყოფილ იერს აძლევდა ამ „გასვენებას“. თუმცა ერთხელ კორიდორში შემთხვევით გამოსული დირექტორის შიშით კუსას გაუშვეს ხელი და საცოდავი ისე დაიმტვრა, ერთი კვირა სკოლაში ვერ დადიოდა.
ერთ მშვენიერ დღეს ჩემს კლასელებს მთლიანად შეუბრუნებიათ მთელი საკლასო ოთახის ავეჯი, რა თქმა უნდა, მერხებიც და დაფაც, ყველაფერი საპირისპირო მხარეს გადაუდგამთ. გაკვეთილზე შემოსულ მასწავლებელს თავი სხვაგან ეგონა, დაიბნა და უკან გაბრუნდა ანუ თავის საკლასო ოთახს ძებნა დაუწყო. მთელი კლასი ახარხარდა, ატყდა ერთი აურზაური, დაუწყეს ძებნა „იდეის ორგანიზატორს“. ვერავინ ვერ გატეხეს, ამიტომ ჩაატარეს „ფარული კენჭის ყრა“. ბევრმა მართლაც არ ვიცოდით ვინ მოაწყო ეს „აქცია“, ამიტომ „ქუდში“ ჩავყარეთ „შემომბრუნებლის“ გვარის ნაცვლად „არ ვიცი“. გაიხსნა „ყუთი“ და აღმოჩნდა, რომ 30-დან 18-ს დაეწერა „მაგული წულაიამო“. ახლა მე გავგიჟდი (ძალიან „უყვარდათ“ ჩემი აკივლება) ძლივს დამაწყნარეს მასწავლებლებმა, შენ იმიტომ დაგასახელეს, იცოდნენ, რომ არ დავიჯერებდით და არ დაგსჯიდითო.
მათემატიკას გვასწავლიდა უნიჭიერესი, სერიოზული, გაწონასწორებული პიროვნება არჩილ ბარდაველიძე. მე არ მახსოვს მისი ახსნილი გაკვეთილი იქვე ხუთიანზე არ მომეყოლოს. იგი მკაცრიც იყო, მომთხოვნიც, ტაქტიანიც და იუმორით შეზავებულიც. ძალიან ბევრს გვიწევდა მონაწილეობის მიღება რესპუბლიკურ ოლიმპიადებში და გამარჯვებულებიც ვბრუნდებოდით. ყოველთვის ამოწმებდა დავალების რვეულებს, ერთხელ ერთ მოსწავლეს დავალების ნაცვლად მერხზე დაუდევს პლასტმასის ბატი მასზე მიბმული 5 პატარა ბატით. ეს შენიშნა მასწავლებელმა, წარბიც არ შეუხრია, დაფიქრდა და დინჯად ეკითხება:
- რა არის ეს? - თან აიღო ხელში „მოწონების“ ნიშნად ირონიული თავის ქნევით.
- ბატი, მასწავლებელო!-განმარტა ბიჭიკომ.
- რა ლამაზია, სად იყიდე?
- „დეტსკი მირში“, მასწ! - (მაშინ „ბავშვთა სამყარო“ ახალი გახსნილი იყო)
- მეტი არ იყო?
- რამდენიც გინდა იმდენია, მასწ!-დააკვალიანა ბიჭიკომ მასწავლებელი.
- წადი, ბიძია, იყიდე ერთი ხუთი ცალი, მოუჯექი და მწყემსე! მეტი შენგან მაინც არ გამოვა არაფერიო. მან კი ატეხილი ხარხარის შემდეგ დინჯად განაგრძო გაკვეთილის მსვლელობა.
იყო ასეთიც: ტრიგონომეტრიულ გარდაქმნებზე მუშაობის დროს სწორი პასუხი ვერ მივიღეთ, ამიტომ გადავინაწილეთ მოქმედებები, ცალ-ცალკე შეცდომის საპოვნელად. ამ დროს არჩილ მასწავლებელი გვაჩერებს, „მოიცათ ბიძია, ნუ იკლავთ თავს! (ჩვენ გვეგონა თვითონ უკვე იპოვა შეცდომა) შეხედეთ აგერ, ემნაძე გიორგაძეს მოკლე გზით აყვანინებს (რეზო გიორგაძე ზეხუთოსანი მოსწავლე იყო). ე, გოგო ემნაძე! გვასწავლე, რა იქნება მოკლე გზით გამოყვანა, თან დასძინა - ისე შენ გლახათ გაქვს თავი მიდებული მაგაზე და არ ჩაგივა ფეხებიო!“
ჯერ ერთი მასწავლებელო, ისეა ეგი სწავლით გაბრუებული, ფეხიც კარგად ჩამივა და კარგადაც მომერგება, მაგრამ მე არ მინდა, მეორეც - წიგნში უკანა გვერდზე პასუხები ტყვილა კი არ წერია, მიუწერეთ მაგ მაგალითს, ჩვენც დავისვენებთ და თქვენცო! - იყო არანაკლები იუმორით ნათქვამი პასუხი.
როგორც ცნობილია, რელიგიურ დღესასწაულებზე დასწრება გვეკრძალებოდა, არადა „მოწამეთობა“ იყო და გადავწყვიტეთ კლასიდან რამდენიმემ წავსულიყავით. სკოლის მახლობლად ტრანსპორტს ველოდებოდით, შეგვამჩნია ჩვენმა თანაკლასელმა ეროვნებით ებრაელმა - ბორის ელიგულაშვილმა, გაარკვია სიტუაცია და ხუთ წუთში მოულოდნელად მამამისის „ვოლგა“ ფეხებთან მოგვიყენა. მოწამეთაში გზა იყო გადაკეტილი, ბორია მანქანით ტაქსს გაედო, ჩვენ ძირს ჩამოვედით, მან მანქანა გადააყენა, შემდეგ კვლავ ჩავსხედით და გამოვიქეცით. გაირკვა, რომ თურმე ბორისს მანქანა მოუპარავს მამამისისთვის და საცოდავი კაცი შეშინებული დაგვდევნებია, შემოგხვდა და დაუყვირა შვილს, „ბორია, დატოვე მანქანაო“. ბორისმა ჩამოგვყარა მანქანიდან და გაგვექცა, ჩვენ კი ტყე-ტყე ფეხით დავბრუნდით ქუთაისში. თან გზაზე ვიშვიშებდი: „როგორ აგყევით თქვენ, რა კაი გზაზე თქვენ კი მატარებდით, ახლა კომკავშირიდანაც გაგვრიცხავენ და სკოლიდანაც, გაზეთშიც გამოგვწერენ და თავი მოგვეჭრება-თქო. მომიბრუნდა მერაბ ობოლაძე და მეუბნება: კომკავშირიდან თუ გაგვრიცხავენ „ზნაჩოკი“ აღარ მექნება გულზე დასაკიდი, სკოლიდან თუ გამრიცხავენ, კარგა ხანია ვიძახი - ღმერთის წყალობით წერა-კითხვა კარგად ვიცი, მეტი არ არის საჭირო-თქო და კაცს არ ჯერავს, ჰოდა ახლა იქნება მეშველოს, გაზეთში თუ გამწერენ, სასტუმრო „ქუთაისის“ ფანჯრებზე დამკიდებენ და მაგას რა ჯობია, მთელი ქალაქი გამიცნობს, მარა უბედურება ის არის, იმ გაზეთს მალე ტუალეტში რომ ამოაყოფინებენ თავს! არა, ისე ქალბატონო, მადლობელი იყავი ღმერთის, კიდევ კარგად ხარ გადარჩენილი, აბა, რას ელოდი უკეთესს, რას ფიქრობდი, ქრისტიანულ დღესასწაულზე ებრაელის მანქანით რომ მიგულაობდიო“.
მეორე დღეს უცხო კაცი შევნიშნეთ სკოლის ეზოში. დამიძახეს და მითხრეს, ეს კაცი მოწამეთაში მყოფი ბავშვების ამოსაცნობად არის გამოგზავნილი კომკავშირის ქალაქკომიდანო! -გული გამისკდა შიშით და თავი ნერვიულობით, არადა თურმე მაწვალებდნენ, იგი სინამდვილეში შეყვარებული ქალიშვილის საზედამხედველოდ მოსული მშობელი ყოფილა.
გეოგრაფიას გვასწავლიდა ჩვენი თანაკლასელის რეზო გიორგაძის დედა შურა ჩიტიანი. რეზო ზეხუთოსანი მოსწავლე იყო, ოქროს მედალზე დაამთავრა და სადოქტორო დისერტაციაც დაიცვა, ცხოვრობს თბილისში. მისი დედა სიმპათიური, დინჯი და კულტურული ქალბატონი გახლდათ. ერთ დღეს რეზო ჭადრაკის ტურზე იყო და ამიტომ მან სოსო მოწონაშვილს სთხოვა, გასაღები მიეტენა სახლში, რადგან შეიძლებოდა მისი მეუღლე გარეთ იცდიდა. ცხოვრობდა იქვე. სოსო დაბრუნდა და ეუბნება მასწავლებელს. მასწ, ტყვილა გამიშვით. - თქვენი მეუღლე მოსულიც იყო და საწნახელში „ტვისტსაც“ ცეკვავდაო! (თურმე ყურძენს წურავდა).
ქიმიას მარო ბარქაია გვსწავლიდა, გაუთხოვარი, სპეტაკი სულის, თუმცა, უცნაური და თავისებური, საგნის კარგად მცოდნე ქალბატონი იყო.
გაკვეთილის ახსნის დროს ჩაატარა ქიმიური ცდა. გადაურია ხსნარები ერთმანეთში და გვეკითხება:
- რაფერი ხსნარი მივიღეთ მოსწავლეებო?
- რძისფერი - პასუხობს მერაბ ობოლაძე
- შენ დაგევსო გამოსახედი თვალები, ცისფერია ეგ, ბიჭო?
- მე ცისფერი არ მითქვამს, ვთქვი რძისფერი და რძე თეთრი არ არის, მასწავლებელო? თან ჩუმად დასცინა - თუ კაია, მე კი არა, შენ დაგევსო მაგ თვალები, ისე, როგორც ყურები გაქვს დავსებულიო! ჩვენი მისთვის გაუგებარი ხარხარი მისმა კივილმა შეცვალა: გაწყნარდით, გაწყნარდით, გაწყნარდით, მოსწავლეებო“ ეს მისი ჩვეული ლექსიკონი გახლდათ.
მარო მასწავლებელი ზოგჯერ ბიოლოგიასაც გვასწავლიდა, იყო ზოგიერთი თემა, რომელიც წიგნში არ იყო და კარნახით გვაწერინებდა. ერთხელ გვკარნახობს:
- დავთესავთ თესლს, მივიღებთ თესლს.
- ნაყოფს მასწავლებელო! - შევუსწორე მე, რადგან ჩავთვალე, რომ მექანიკური შეცდომა დაუშვა, იგი კი იმეორებს.
- დავთესავთ თესლს, მივიღებთ თესლს.
- თუ ნაყოფს მასწავლებელო! ავუწიე ხმას, რადგან ჩავთვალე, რომ ვერ გაიგონა ჩემი მიცემული შენიშვნა და ამ დროს აკივლდა:
- თესლი არა წულაია! ნაყოფი, ნაყოფი, ნაყოფი, ნაყოფი!
- დიახ პატივცემულო, მეც ეგ გითხარით! - ვეცადე მისი დამშვიდება. ამაზე კიდევ უფრო გადაირია და კიდევ უფრო აკივლდა:
- ნაყოფი არა წულაია, თესლი, თესლი წულაია! გაი, გაი, გაი გარეთ! - სხვა გზა არ მქონდა გამოვედი გაკვეთილიდან.
მის გაკვეთილზე სპეციალურად ატეხავდნენ ჩხუბს და ჭიდილს უახლოესი მეგობრები, რეზო გიორგაძე და მერაბ ობოლაძე. ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევის დროს გამგზავნა მან სასწავლო ნაწილის-უპატიოსნესი კაცის, დავით ცირეკიძის მოსაყვანად.
- ა, ბატონო დავით, ესენი ჭიდაობდნენ გაკვეთილზე, კინაღამ დაკლეს ერთმანეთი!
- რა იყო, ბიჭო, რა გაჭიდავებთ, ახლა, მე და ქალბატონმა მარიამმა რომ ვიჭიდაოთ, თქვენ გაგიხარდებათ?
- კი, მასწ! - ატყდა კლასში ხარხარი.
იყო, ერთი სიმპათიური პიროვნება, წარმოსადეგი, ლამაზი, ახოვანი, თავდაჭერილი და სიტყვაძვირი, მუდამ თეთრ პერანგში, შარვალ-კოსტიუმში და ჰალსტუხში გამოწყობილი ჭაღაროსანი კაცი, იგი ბიოლოგიას (ბოტანიკას, ზოოლოგიას, ასევე საწარმო პრაქტიკას) გვასწავლიდა. (ამიტომ ფანჯრის რაფაზე დაწყობილი „გაფურჩქნული ყვავილების“ ზედამხედველობა ბრძანებით ჰქონდა დავალებული). ეს მიშა ღვალაძე გახლდათ.
გაკვეთილს ასე იწყებდა: იცით გაკვეთილი?-თან ჩაიქროლებდა მერხებს შორის ხელების ქნევით: „შენი არ მინდა, შენი არ მინდა, შენი არ მინდა, შენი მინდა“! ვაი, მისი ბრალი, თუ „შენი მინდა“-ს გაკვეთილი არ ეცოდინებოდა, ან ვინმე წესრიგს დაარღვევდა, დამაჯერებლად ეტყოდა „მოგხვდება, სამი ორიანი კისერშიო“- არადა, მხოლოდ და მხოლოდ ციფრი „2“-ის წერა არ იცოდა, მემგონი!
ყვავილების „უპატივცემულობას“ ნამდვილად არ გვაპატიებდა „გარშოკები მშრალია და შენ რას აკეთებ აქ!“ ახლა ამ „გარშოკებს“ აიტაცებდნენ ჩემები და ხან „თესლით მაწვალებდნენ და ხან „გარშოკით“.. მეც ვიდექი და ვრწყავდი „მიშას გარშოკებში“ გახარებულ ყვავილებს...
მეცხრე კლასელი გოგონა ვიყავი, ფარჯარასთან ვიდექი და გაკვეთილს ვიმეორებდი, ზარი დარეკილი იყო, უცებ კლასი ჩაწყნარდა, მივხვდი მასწავლებლის შემოსვლა გამომეპარა, შევედი. კლასი ფეხზე იდგა, გავემართე მერხისაკენ. შეჩერება საჭიროდ არ ჩავთვალე, რადგან მასწვალებლის ადგილზე ერთი პატარა ახალგაზრდა ბიჭი იდგა.
- სად მიბრძანდები? - შემაჩერა მისი ასაკისა და აღნაგობის შეუსაბამო მკაცრმა ხმამ და იმაზე უფრო მკაცრმა და გაცეცხლებულმა მზერამ. შევცბი და უნებლიედ შევჩერდი, მოვიბოდიშე, თუმცა უცნაური სტუმრის ვიზიტის მიზეზი ამოუცნობი დარჩა და მოუთმენლად დავუწყე ლოდინი მის წარდგინებას ჩვენს წინაშე. სახტად დავრჩი და ამოვიოხრე, როცა გავიგე, რომ ის ფიზკულტურის მასწავლებელი გივი ჭლიკაძე გახლდათ. ეს იყო იმ ერთადერთი საგნის მასწავლებელი, რომლის ათვისებისთვის არანაირი შრომა არ ჭრიდა თუ ნიჭი არ გვქონდა და სწორედ ეს არ მქონდა. ბაწრიდან ჩამოვარდებოდი, ან ხელებს დავიკოჟრავდი, „ხარიხას“ გადავიბრუნებდი და თოკს გავწყვეტდი, ყირამალის დროს კისერს ვიტეხდი და თვალები მიბნელდებოდა. ჰოდა იმ დღეს „დავემშვიდობე მედალს“, რადგან მასწავლებლების ფერებით განებივრებულ მოსწავლეს ეს თვალებრიალა პედაგოგი რომ მომევლინა. მე ისტორიაც არ მიყვარდა. (წლების დამახსოვრების ნიჭი არ მქონდა), მაგრამ იმდენად მიყვარდა ჩემი ისტორიის მასწავლებელი აპოლონ ჩირგაძე (რომელიც სიმღერასაც გვასწავლიდა და მთელი ხუთი წელიწადი საქართველოს ჰიმნს გვამღერებდა) და ვასო კისკეიძე, უნიჭიერესი, ლამაზი სულის, წმინდა და ხალასი ბუნების პიროვნება, რომ მათი საგნები ნიშნის პრობლემას არ მიქმნიდა.
გივი ჭლიკაძეზე ეჭვები არ გამიმართლა. გამოეწყო სპორტულ ფორმაში, ჩვენც გამოგვაწყო და ღირსეულადაც დაიკავა, ჩაგუს საჯაიას ადგილი, პატივს სცემდა ჩემს მონდომებებს და „ვებრალებოდი სპორტული უუნარობისათვის“. ხელში აიყვანა მთელი სკოლა მისი შემოქმედებითი ვარჯიშებით. დემოსტრაციებზე ისე ლამაზად გამოვიყურებოდით, ყველას „შურდა“ ჩვენი პოზიცია ქალაქში. სპორტში გააერთიანა მთელი სკოლა, მე საცოდავი კი არაფერში არ გამოვდექი: ფრენბურთში ბურთმა თითები მომამტვრია და ბადის იქით ბურთი ვერ გადამქონდა, კალათბურთი ჩემთვის მიუწდომელი გახდა, ცურვაში სულ ვიძირებოდი. ერთი სიტყვით დამანება თავი და მეოთხედის ბოლოს „მომიგდებდა“ ერთ დაუმსახურებელ ხუთიანს, რომ ჩემთვის ნიშნები არ გაეფუჭებინა.
ეს მკაცრი პედაგოგი მთელი ჩვენი კლასის მეგობარი გახდა, ამ დროს მასში პიროვნების გაორება ხდებოდა. წვეულებებზე, ექსკურსიებზე ჩვენს გვერდით ტრიალებდა.
დავამთვარე საშუალო სკოლა. მერე სამედიცინო ინსტიტუტიც, გავიდა წლები და ერთხელ იგი, მე და ჩემს მეუღლეს შეგხვდა გზაზე, სამთავემ გადავკოცნეთ ერთმანეთი, თუმცა ყველასთვის საკითხავი გახდა ვისთვის ვის, ვინ უნდა გაეცნო. ჩემი მეუღლეა! - დაარღვია გაუგებრობა ჯუმბერმა. ჩემი ყოფილი მოსწავლეა!- უპასუხა ჩვენი ქორწინებით გახარებულმა გივი ჭლიკაძემ.
– აი, ამიტომ კარგია, როცა ადამიანი არსად არ ჩაიჭრები! განვმარტე – ხომ ხედავთ, ფიზკულტურა არ მეხერხებოდა, არც ისტორია მიყვარდა, მაგრამ ამ ნაკლის კომპენსაცია იმით მოვახდინე, რომ პროფესიით ისტორიკოსს და დიდ სპორტსმენს ერთად გავყევი-თქო. – ძალიან ბევრი ვიცინეთ...
წრფელი ცრემლებით გავაცილეთ ტანვარჯიშის სკოლიდან გამოსვენებული ჩემი ახალგაზრდა მასწავლებელი!
დოკუმენტაციით, როგორც მოგახსენეთ, 15 აგვისტოს ვარ დაბადებული, თუმცა დაბადების დღეს სულ რეალურს მიხდიდნენ. რატომღაც დღემდე არც ერთ ჩემს კლასელს არ ავიწყდება ეს თარიღი- 14 ნოემბერი.
16 წლისა რომ გავხდი, ჩემმა ბიძამ და დეიდამ გრანდიოზული დაბადების დღე გადამიხადეს, ჩემი კლასელები სულ დუდუკებზე აქეიფეს. ისინი იმ დღეს პირველად დათვრნენ. ძალიან სასაცილოები იყვნენ, ყველამ თავისებურება გამოამჟღავნა: ზოგი იცინოდა, ზოგს ეძინებოდა, ზოგს აღებინებდა, ზოგს სიყვარულის საღერღელი აეშალა. ჰოდა ჩემმა „პირველმა ექიმობამ“ იმ დღეს კულმინაციას მიაღწია. ეს პროფესია ბაღიდანვე მსურდა და ამიტომ იყო ბაღში ბავშვებს სულ „გულავკით“ ვუკეთებდი აცრების სახით ნემსებს, ხან „კბილში“ და ხან სად, რისთვისაც კარგად მიმპერტყეს, მის შემდეგ ჩემი კლასელების პირველ დათრობამდე ნამდვილად აღარ „მიექიმია“ და ეს იმ ღამით ისე კარგად გამომივიდა და ყველას მათ ისე კარგად მივხედე, მეორე დილით კლასთა საბჭომ დაადგინა, რომ მე „ექიმობისთვის ვიყავი დაბადებული“.
I რიგში: ანზორ გორელაშვილი, გიორგი მინდიაშვილი, სოსო მაწონაშვილი და ანზორ გაგულაშვილი - საბჭოთა კავშირის ნაკრების (სამეულის) წევრები ფარიკაობაში. II რიგში, პედაგოგები: ნელი ღაჭავა - ხატვის მასწავლებელი, ვენერა ღვინეფაძე - რუსულის მასწავლებელი, კლასის ხელმძღვანელი, ივანე ვაშაკიძე - დირექტორი, შურა ჩიტიანი - გეოგრაფიის მასწავლებელი, რ. გიორგაძის დედა, მერი ვაშაკიძე - ქართულის მასწავლებელი, არჩილ ბარდაველიძე - მათემატიკის მასწავლებელი. III რიგში: თამილა გიორგაძე, დარეჯან ლოსაბერიძე, მაგული წულაია, ნინელი ჭელიძე, არჩილ ბეგალიშვილი, ირა ჩაჩაშვილი. IV რიგში: დალი ხუჯაძე, ნაზი ციციაშვილი, რეზო გიორგაძე - ოქროს მედალოსანი, გულბანა ქარქაშაძე, მერაბ ობოლაძე, მადონა ცანავა - ოქროს მედალოსანი - XI2 კლასიდან, მანონი ბედიაშვილი, ბიჭიკო სოხაძე.
ჩვენი ზომიერი ქცევით და წმინდა ურთიერთობით აღფრთოვანებულმა ჩემმა გამზრდელებმა ახლა ახალი ღონისძიებით მოინდომეს ჩემი გახარება. ჩემი ბიძა 25 წლის ასაკში ომით დაინვალიდებული უფეხო კაცი გახლდათ, პროტეზებით მშვენივრად შეეძლო სვლა და ქეიფში ცეკვაც კი, ხშირად ასე იტყოდა: „რასაც ვიცოცხლებ ყველა დღე ღმერთის ბოძებულია და დრო უნდა ვატარო“. განსაკუთრებით უყვარდა არღანი, დუდუკები და ახალგაზრდების პატივისცემა. აქაოდა, ჩემი გოგოს (ანუ მე) გაზრდას მოვესწარიო და გადაწყვიტა ჩვენი სიამოვნება. გააკეთებინა ჩემს მეზობლებს ოცდაათი კაცის პურ-მარილი, ჩაგვილაგა გოდრებში, დაგვიქირავა დიდი ავტობუსი და გაგვიშვა მამაჩემთან ბანძაში. მამაჩემს გული გაუსკდა ოცდაათი დაუპატიჟებელი სტუმარი რომ ასე მოულოდნელად მიადგა კარს, არადა დიდებული ოჯახი ჰქონდა, მაგრამ ეს გოდრები რომ ჩამოვალაგეთ გოჭებით და მწვადებით სავსე, მას ერთი დიდი თუჯია ღომის გაკეთების გარდა, ქათმის დაკვლაც არ დასჭირვებია. იანვრის არდადეგები იყო, მაგრამ ისეთი მზიანი და თბილი დღე იდგა, სუფრა მწვანემოლიან ეზოში გავშალეთ და ჩვენი გივი მასწავლებლის დაკრულ აკორდეონზე დაუვიწყარი სიამოვნებით მოვილხინეთ.
ჩემს მეხსიერებას შემორჩნენ ჩემი სკოლის პედაგოგები, რომლებიც მე არ მასწავლიდნენ: ეთერ ბურჯანაძე, ნათელა ხობუა, რომლის მოსწავლეობა სულ მსურდა და არასდროს არ მეღირსა. მიუხედავად ამისა, იგი გერმანულის წრეს ხელმღვანელობდა, მე ამ საგანს ძალიან კარგად ვფლობდი და ამიტომ მეტნაკლებად მიწევდა ნათელა მასწავლებელთან „მეგობრობა“, რაც ძალიან დიდ სიამოვნებას მგვრიდა. კოხტა, მოწესრიგებული, ამაყი, თხემით ტერფამდე ინტელიგენტი, ტკბილმოუბარი, რომელიც საღ და ბუნებრივ პედაგოგიურ ნიჭს ფლობდა.
არ მავიწყდება ულამაზესი ნადია დევდარიანი - ჩემი მესამე კლასის პერიოდის „დამრიგებელი“, რომლის მოწეულ სიგარეტსაც ჩემს თვალში მისდამი სიმპათია არ გაუნელებია.
იყო კიდევ ერთი დაუვიწყარი - თინა ბოჭორიშვილი, შესანიშნავი პედაგოგი, ობლად გაზრდილი შვილის - ლერის ღირსეული დედა. იგი იყო მკაცრიც, მეგობრულიც და სამართლიანიც. ბოლოს აღმოჩნდა, რომ ის ჩემს მახლობლად ცხოვრობდა, ამიტომ მასზე სანდოს და კარგს ჩემს ტყუპებს ვის მივაბარებდი? მანაც ჩემი ამ ნაბიჯით უზომოდ გაიხარა, მათ „ჩემი სხიპები“ შეარქვა და მათემატიკა შეაყვარა. დღესაც ტკბილად იგონებენ ისინი „თინა მასწავლებელს“.
ბოლოსთვის „უტკბილესი ლუკმა“ შემოვინახე, ეს გახლავთ მერი ვაშაკიძე - ჩემი ქართულის მასწავლებელი. ყველა ჩემი კლასელის და ნებისმიერი მისი მოსწავლის პიროვნული და პროფესიული კერპი, რომელიც „პედაგოგის ძეგლად“ უნდა დაიდგას. მაღალი სიმპატიური, მკაცრად ჩაცმული, სულ მოწესრიგებული, კაბა-კოსტიუმით, ვარცხნილობით, ფრჩხილებით, მაჯაში ჩამაგრებული მოქარგული და მაქმანებიანი ცხვირსახოცით, ჰაეროვანი ყელსაფენით. ეს ტაქტიანი, ინტელიგენტი მერხებს შორის ჩავლილი მუდამ სუნამო - „კრასნაია მასკვას“ სურნელს აფრქვევდა, გაკვეთილის არც ერთ წუთს უქმად არ კარგავდა. ქართული სიტყვის ლამაზად თქმას გვასწავლიდა, ვაჟას, ილიას, აკაკის, შოთას შემოქმედებას ისეთ ფრთებს ასხამდა, სულში, სხეულში, გულში სიცოცხლის ბოლომდე რომ ჩაგვრჩენოდა, ამიტომ იგი ჩემი აზრით, ამ დიდ კორიფეებზე უფრო დიდი კორიფე იყო, რადგან გახლდათ ეტალონი პედაგოგისა. იგი გარდა საგნისა სიყვარულს გვასწავლიდა, სიკეთეს, მეგობრულ ურთიერთობებს, ის გრძნობას გვიყალიბებდა, თანადგომის აუცილებლობის თვისებას გვინერგავდა და რაც მთავარია, იგი, ასევე დიდი ინტელექტის, ჩვენი სკოლის დირექტორის, ღირსეული პიროვნების, ბატონი ვანო ვაშაკიძის ქალიშვილი გახლდათ. დირექტორისა, რომელიც ღირსების და დიდკაცობის ეტალონად დარჩა ჩემს მეხსიერებაში.
გარდაცვალებამდე ორი კვირით ადრე შემხვდა: „მე“ რომ მოვკვდები, შენი ლამაზი სიტყვებით გამაცილეო“ - ანდერძივით დამიბარა, გამეცინა. მშვენივრად გამოიყურებოდა. არადა აღმოჩნდა, რომ მის აღზრდილ ათასობით მოსწავლეში გამოვურჩევივარ. არ მქონდა უფლება „ანდერძი“ არ შემესრულებინა.
მე ბედნიერი ვარ, რომ ასეთი პედაგოგები მყავდნენ. მათი დამსახურებაა ჩვენი სკოლის კურსდამთავრებულები ცნობილი და ღირსეული მოქალაქეები რომ არიან.
სულ მქონდა კავშირი სკოლასთან, „ვაკონტროლებდი“ და თვალყურს ვადევნებდი მის მომავალს, ყველა მის შემდგომ პედაგოგებს და დირექტორებს: ნუგზარ სიხარულიძეს, რომან ცინცაძეს, ავთანდილ ქურასბედიანს. უმრავლესობასთან ახლო ურთიერთობები მქონდა.
მიხარია, რომ ბატონი რეზო სირბილაძე ის ღირსეული პიროვნებაა, რომელიც დღეს ჩემს სკოლას ხელძღვანელობს, რომელმაც საფიჩხიის, მწვანეყვავილას, კიბულის ქუჩის წარსული და აწმყო იცის, მის მომავალს გეგმავს, რადგან უყვარს იგი, იმიტომ რომ მას ამ უბნის ავი და კარგი სტკივა და უხარია.
მე გამომშვიდობების საღამოზე დაწერილი ჩემი ლექსით დავამთავრებ:
მასწავლებელი საყვარელი აღმზრდელი, ტკბილი,
მეორე დედა-ჩვენზე ფიქრით ღამენათევი!
ძალზე მოხუცი თუ ახალი თმებშევერცხლილი,
დედა-მშობელი ამ თაობის და მასთან ჩემიც!
მასწავლებელი -მზრუნველი და დამრიგებელი
მოსწავლეების, კუდრაჭების ჩემგვარ ცელქების!
დიდი თაობის წევრთა აღზრდის პასუხმგებელი,
ძალიან მიყვარს, ღირსიც არის ჩემგან შექების!
თქვენ ის საზრდო ხართ, რომელიც კვირტს ვარდებად აქცევს
და ის სისხლძარღვი, რომლითაც კი ჩვენ სული გვიდგას!
არ შეგვიძლია იმ მადლობის გამოთქმა არც ერთს,
რაც თქვენ გეკუთვნით, რა მადლობის თქმაც თქვენთვის მინდა!
მე მასწავლებელს-პიროვნებას სულ ჩვენზე მზრუნველს,
პირობას გაძლევთ, ამაგს ორმაგად გადავუხდი!
ბედნიერების, სათნოების, მშვიდობის მსურველს,
პირველ მადლობას ლექსის ბოლოს სტრიქონით ვუხდი!
და ჩემს საკუთარ ლექსს დავუმატებ ერთი პოეტის კუთვნილ - მასწავლებლისადმი მიძღვნილ ულამაზეს სტრიქონებს:
„რადგან ოსტატო, მრუდე ხისგან ძელი გამთალე,
თვალს თუ დაგაკლდეს - მე ვიქნები შენი სათვალე!
მუხლმა გიმტყუნოს? -
- შენს ყავარჯნებს მეც მიმათვალე“!
აღდგომა!
მიტომ დავტოვე ეს კარი,
შემობრძანებას ველი მაცხოვრის!
და- ქრისტე აღსდგა! და-ჭეშმარიტად!
საქრისტიანო გრგვინავს განცხრომით!
მთელი სამყარო აღსდგა, გაბრწყინდა,
ცისკარს თან დაჰყვა ტკბილი სურნელი,
ცა გაიხსნა და სულშიც გახსნილდა,
ღვთიური ქრისტე აღსდგა უცვლელი!
და- ქრისტე აღსდგა! და-ჭეშმარიტად!
ღვთისმშობელ დედას ძალა შეჰმატა,
ზეციურ ძალით ახსნილმა ჯვარცმამ
ურწმუნონიც კი რწმენით შემართა!
და-ქრისტე აღსდგა!
და-ჭეშმარიტად!...
მ. წულაია
2010წ.
ქეთევან ლოსაბერიძე
დაიბადა 1949 წლის 1 აგვისტოს ტყიბულის რაიონის სოფელ კიროვში
(9 და-ძმის მე-8 და).
1955-1966 წლებში სწავლობდა ქ. ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლაში. სკოლა დაამთავრა ვერცხლის მედლით.
1966-1970წწ. სწავლობდა ქუთაისის ალ. წულუკიძის სახელობის (დღეს აკაკი წერეთლის სახელობის) პედაგოგიური ინსტიტუტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე მათემატიკის სპეციალობით, რომელიც დაამთავრა წითელ დიპლომზე.
1970-1973წწ. მუშაობდა ამავე ინსტიტუტის მათემატიკის კათედრაზე ლაბორანტად.
1973 წელს დაოჯახდა და საცხოვრებლად გადავიდა ქ. თბილისში. ჰყავს მეუღლე - იური გვეტაძე - იურისტი და ქალიშვილი - თინათინ გვეტაძე - იურისტი.
1974-2006წწ. მუშაობდა ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის ზოგადი მათემატიკის კათედრაზე ლაბორანტად, ასისტენტად და უფროს მასწავლებლად.
1967 წლიდან ჩართულია სპორტულ ცხოვრებაში, კერძოდ მშვილდოსნობაში. არის საქართველოს მრავალგზის ჩემპიონი, სსრ კავშირის (2 გზის), ევროპის (3 გზის), მსოფლიოს (2 გზის) და ოლიმპიური თამაშების ჩემპიონი. მრავალი საერთაშორისო შეხვედრის გამარჯვებული, სხვადასხვა კატეგორიის თასის მფლობელი, მსოფლიო და ოლიმპიური რეკორდების ავტორი. დაჯილდოვებულია ხალხთა მეგობრობის ორდენით, ოლიმპიური ორდენითა და ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენით.
მე-8 საშუალო სკოლაში სწავლის დროს ქეთევან ლოსაბერიძე განსაკუთრებულ სითბოსა და სიყვარულს გრძნობდა კლასის დამრიგებლისა და მათემატიკის მასწავლებლის ლილი იობიძის მხრიდან. ბრწყინვალე პედაგოგი ყველა მოსწავლის მიმართ დიდ გულისხმიერებას იჩენდა, მაგრამ განსაკუთრებით დედით ობოლ ქეთევანს მზრუნველობდა.
ქალბატონი ქეთევანი დიდი სიყვარულით იხსენებს ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელს - თამარ ჩაგელიშვილს, გერმანული ენის მასწავლებელს - ნათელა ხობუას და ისტორიის მასწავლებელს (კუნძულ ტექსელის გმირს) სიმონ ქარქაშაძეს.
გიზო სირბილაძე
დაიბადა ქუთაისში 1950 წელს.
1957-1967 წლებში სწავლობდა ქუთაისის მე-8 საშუალო სკოლაში.
1967 წელს დაამთავრა გ. მაისურაძის სახელობის სამხატვრო სკოლა.
1968-73 წ.წ. სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემიაში.
1974 წლიდან მუშაობს საქართველოს სამხატვრო კავშირის ქუთაისის ორგანიზაციაში და მონაწილეობდა სხვადასხვა გამოფენებში.
1977-90 წლებში მუშაობდა ქუთაისის გ. მაისურაძის სახელობის სამხატვრო სკოლის დირექტორის მოადგილედ.
1988 წლიდან არის საქართველოს მხატვართა კავშირის წევრი.
დღევანდელ დღესავით მახსოვს პირველი მისვლა მე-8 საშუალო სკოლაში. მაშინ მე პატარა ბიჭი ვიყავი, რომელსაც უყვარდა ხატვა და თამაში. რა თქმა უნდა წიგნებიც ძალიან მიყვარდა და ეს ძირითადად დღევანდელი გადმოსახედიდან მე-8 სკოლის დამსახურებაც იყო, იქაური პედაგოგების მოთხოვნითა და დარიგებით უამრავი ლიტერატურა წავიკითხე, მათში ჩემი მხატვრობის პერსონაჟებსაც ვხედავდი და წაკითხვის შემდეგ ვასურათებდი. ასე დავხატე დონ-კიხოტ ლამანჩელი, სანჩო პანსა, დედოფალი მარგო, უთავო მხედარი და მრავალი სხვა. ზოგჯერ თვითონ წიგნების ავტორების სახე წარმომიდგებოდა. დანიელ დეფოს ,,რობინზონ კრუზო”-ში ხომ ყველა დახატული მყავდა თვით ველურებისა და თუთიყუშების ჩათვლით. წაკითხვის შემდეგ ამხანაგებს ვუჩვენებდი ჩემს ნამუშევრებს, მაშინ აზრად არ მომსვლია, რომ შემდეგ ჩემი პროფესია მხატვრობა იქნებოდა. ამას გართობის მიზნით თუ შინაგანი მოთხოვნილების შესაბამისად ვაკეთებდი. მიყვარდა მასწავლებლების გაკვირვებული სახეების ცქერა და მათგან ქების მოსმენა, – ,,ყოჩაღ გიზო! რა კარგად დაგიხატავს." მომწონდა ეს შეფასებები და კიდევ უფრო მონდომებით ვხატავდი.
როცა ჩემმა მშობლებმაც გამოიჩინეს ყურადღება ხატვის მიმართ, მაშინ კი მივხვდი, ეს სპეციალობა იქნებოდა დიდ ცხოვრებაში ჩემი გზა.
ჩემი მომავალი პროფესიის შემოქმედი მარტო მე არ ვიყავი. ეს მე-8 სკოლის პედაგოგთა დამსახურებაც იყო.
სამთვიანი არდადეგების შემდეგ პირველი სექტემბრის მოსვლას მოუთმენლად ველოდებოდი. მიხაროდა ჩემი მასწავლებლებისა და ამხანაგების ნახვა. იმ ატმოსფეროს ხილვა, სადაც მთელი წლის განმავლობაში ვთამაშობდი, ვსწავლობდი, ვხატავდი. მიხაროდა იმ მშობლიურ გარემოში მოხვედრა, სადაც ყველა მიყვარდა და მეც ყველა სიყვარულით შემომცქეროდა, მიხაროდა იმ ატმოსფეროს კვლავ განცდა, რომლის ბადალიც ჩემს თვალთახედვაში არც ერთი ადგილი არ იყო. ეს იყო ჩემი თბილისი, ჩემი პარიზი, ჩემი სამოთხე და სამყოფელი – ჩემი პედაგოგები და საყვარელი ამხანაგები. ისინი მე ჩემი დედმამიშვილებივით მიყვარდნენ. მათთან ერთად ყველაფერი ადვილი იყო. ყოველთვის დიდი სიყვარულით ვიხსენებ საყვარელ მასწავლებლებს: ნუჩიკო ვასაძეს, იაშა კაჭკაჭიშვილს, ნათელა ხობუას, მერი ვაშაკიძეს, ეთერ ბურჯანაძეს, ნინა ლომთაძეს, მარო ბარქაიას და სხვებს.
შუაში გერმანულის მასწავლებელი ვესტა ვოლკოვა სადამრიგებლო კლასთან. მარჯვნივ ციცინო აფხაიძე, მარცხნივ გიული სოფრომაძე. ქვემოთ: გიზო სირბილაძე, ციცინო გაბრიჩიძე, იურა ძოწენიძე.
დგანან: ზაალ ლოსაბერიძე, მედიკო მეგრელიშვილი, ნუკრი ძოწენიძე, მადონა გოცირიძე
დავამთავრე მე-8 საშუალო სკოლა და ჩავაბარე თბილისის სამხატვრო აკადემიაში, ბედნიერი კაცი ვიყავი. მაშინ ყველა ინსტიტუტში მოხვედრა ძალიან ძნელი იყო. სამხატვრო აკადემია კი მიუწვდომელი, მაგრამ ჩემთვის ის არ გახდა აუღებელი ციხე-სიმაგრე. არ ვიცი ჩემი ხატვის ნიჭმა მიშველა თუ იღბალმა, ჩემზე ბედნიერი მაშინ არავინ იყო. სამხატვრო აკადემიას პრესტიჟის თვალსაზრისით იმ დროს სამედიცინო ინსტიტუტიც კი ვერ შეედრებოდა. მოვეწყვე სამხატვრო აკადემიის დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნების ფაკულტეტზე და წამოვედი ქუთაისში იმ მზადყოფნით, რომ ჩავსულიყავი პირველ სექტემბერს სასწავლებლად. შემდეგ იყო განუმეორებელი სტუდენტური წლები, მაგრამ არასდროს დავიწყებული მე-8 საშუალო სკოლა.
Комментариев нет:
Отправить комментарий